(25+) Pogranicze – co przed nami? Program jubileuszowego spotkania w Krasnogrudzie i Sejnach

PROGRAM SPOTKANIA  (25 +) POGRANICZE – CO PRZED NAMI?

Pogranicze powstawało na przestrzeni lat 1990-1991. Najpierw Fundacja, zarejestrowana w Poznaniu, potem Ośrodek w Sejnach powołany formalnie do istnienia przez wojewodę suwalskiego. Zawsze możemy datę naszego powstania wysunąć o rok/krok do przodu. Tym bardziej, że to wychylenie ku temu, co jutro, ciągle bardziej nas interesuje niż oglądanie się za siebie. Świat współczesny niezmiennie stanowi dla nas wyzwanie, choć jesteśmy, zdawałoby się, tak odlegli od jego centrów. Ale te centra, to dzisiaj nowe, pełne napięć i lęków pogranicza. Ich mieszkańcy potrafią budować materialne mosty z użyciem technologii przyprawiających o zawrót głowy, ale pozostają często bezradni wobec kryzysu więzi międzyludzkich opartych na niewidzialnych mostach. Nie jest to jednak ten sam świat, który był 25 lat temu. Pogranicze nie może od niego uciekać, a tym byłoby już samo stanie w miejscu. Od początku zostało zbudowane na zasadzie współzależności, a nie niezależności.

Zatem, co przed nami?

29 kwietnia 2016 (piątek)

12.00     AGORA OTWARCIA /Biała Synagoga w Sejnach/: Słowo na otwarcie i powitanie gości: Małgorzata Sporek-Czyżewska; słowo wprowadzające: Jerzy Leszczyński, Marszałek Województwa Podlaskiego; Arkadiusz Nowalski, Burmistrz Sejn; Konrad Szczebiot, Dyrektor Departamentu Narodowych Instytucji Kultury MKiDN; słowo o Pograniczu (I): przedstawiciele społeczności lokalnej: Ewa Meyza, Teresa Witkowska, Grzegorz i Wojciech Domosławscy, Jerzy Nazaruk, Romuald Witkowski; słowo o Pograniczu (II): Batia Gilad (Galilea), Irena Veisaitė (Wilno), Grzegorz Godlewski (Warszawa), Bereket Haile Zemenfes (Erytrea/Notodden), Christopher Merrill (Iowa), Andrzej Strumiłło (Maćkowa Ruda), Tomas Venclova (New Haven); słowo od Pogranicza: Krzysztof Czyżewski.

21.00 SPEKTAKL NIEWIDZIALNY MOST /Amfiteatr w Parku krasnogrud: zkim/Dzieło pracowni artystycznych budowniczych mostów w Krasnogrudzie i Sejnach – widowisko w Amfiteatrze Parku krasnogrudzkiego, instalacji/scenografii zbudowanej  przez dzieci, młodzież i dorosłych, uczestników pracowni artystycznych Pogranicza z Sejn, Krasnogrudy, Augustowa, Gib, Ogrodnik, Żegar. Wszyscy oni tworzą wielopokoleniową opowieść utkaną z pamięci miejsca, dzieło wspólne.

30 kwietnia 2016 (sobota)

11.00  WYSTAWA MIŁOSZ. SZUKANIE OJCZYZNY /Dwór Miłosza w Krasnogrudzie/

Wystawa w przestrzeniach dworu w Krasnogrudzie, w nowej odsłonie 2015, opowiada o tym, co dla Czesława Miłosza stało się jednocześnie losem, obsesją, snem, życiową utopią i zadaniem wyznaczonym samemu sobie w formie codziennej dyscypliny pracy – szukanie ojczyzny. Odzwierciedlają to różne wcielenia poety, stanowiące osobne przestrzenie wystawy: Powracający, Podróżny, Wygnany, Miłosny, Gościnny, Filolog i Przyrodnik. Na całość wystawy składają się również Ganek, Spiżarnia i Kawiarnia „Piosenka o porcelanie”.

Autorzy wystawy: Aleksandra Wasilkowska (projekt wizualny), Małgorzata Sporek-Czyżewska i Krzysztof Czyżewski. Współpraca: Zofia Wyganowska, Jakub de Barbaro.

12.00  WYSTAWA NIEWIDZIALNY MOST /Ptaszniki/

Tworzywem wystawy jest program realizowany przez Pogranicze od 2015 roku, którego kolejnymi etapami były pracownie w Sejnach i Krasnogrudzie dedykowane udziałowi społeczności lokalnych w tworzeniu „niewidzialnego mostu”, Wioska Budowniczych Mostu (lato 2015) i „Misterium Mostu” (22 sierpnia 2015). Wystawa nie jest jednak dokumentalnym zapisem samego programu, lecz transmisją tego doświadczenia w nową formę artystyczną. Składają się na nią fotografie i instalacja Wiesława Szumińskiego, film Kuby Kossaka i tekst poetycki Krzysztof Czyżewskiego.

13.00     PRACOWNIE POGRANICZA – prezentacje, warsztaty /Międzynarodowe Centrum Dialogu, Krasnogruda/ – Sztuki – Wiesław Szumiński, Przyrody – Ksenija Konopek, Spiżarni krasnogrudzkiej – Mariola Mitros, Szkoły Pogranicza – Weronika Czyżewska.

17.00     PRACOWNIE POGRANICZA – prezentacje, warsztaty /Dom Pogranicza, Sejny/ – Muzyki Miejsca – Michał Moniuszko, Misteriów Dzieciństwa – Bożena Szroeder, Tkania – Urszula Wasilewska.

20.00     CAFÉ EUROPA, CZ. I – POKOLENIE BOŚNI /Biała Synagoga w Sejnach/

Idea latającej kawiarni literacko-artystycznej powstała w odpowiedzi na potrzebę stworzenia forum dyskusji i twórczej współpracy pisarzy i artystów, którzy spotkali się po raz pierwszy podczas wojny w byłej Jugosławii. Dla twórców Café Europa tragedia krwawego rozpadu wielokulturowej wspólnoty, której symbolem stała się Bośnia, zapowiadała początek kryzysu, który rozprzestrzeni się na inne miasta i regiony pogranicza. Pisali i tworzyli na ten temat, brali udział w publicznych debatach i akcjach społecznych. Podczas licznych spotkań Café Europa (Amsterdam, Sztokholm, Kraków, Sejny, Bukareszt, Iowa, Warszawa, Barcelona, Saragossa, Nowy Jork, Sarajewo) rozszerzali krąg wymiany myśli i twórczej współpracy, zapraszali do uczestnictwa w spotkaniach miejscowych twórców, inicjowali dyskusje w mediach. I choć z czasem tematem przewodnim tych spotkań były różne palące problemy współczesności, zawsze istotnym punktem odniesienia dla nich było pokoleniowe doświadczenie tragedii Bośni. Dlatego zaczęto ich nazywać „Pokoleniem Bośni”.

Udział wezmą: Mileta Prodanović (Belgrad), Magda Cârneci (Bukareszt), Peter Jukes (Londyn), Chris Keulemans (Amsterdam), Nino Žalica (Amsterdam), Rolandas Rastauskas (Wilno), Eugenijus Ališanka (Wilno), Christopher Merrill (Iowa), Zbigniew Machej (Cieszyn).

Goście specjalni: Erica Johnson Debeljak (Ljubljana) i Lukas Debeljak (Ljubljana).

Muzyka: kwartet jazzowy HoTS / Harmony Of The Spheres

Prowadzenie: Krzysztof Czyżewski

 1 maja 2016 (niedziela)

13.00     KOLEKCJA FILMOWA MISTERIA DZIECIŃSTWA. POKAZ PREMIEROWY

Prowadzenie: Bożena Szroeder /Biała Synagoga w Sejnach/

Rodzinne historie i wspomnienia dzieciństwa mieszkańców Sejneńszczyzny stały się podstawą scenariuszy filmów animowanych. Scenografia do każdego z nich powstawała jako wspólne dzieło Wnuków i Dziadków, którzy spotykali się w Pracowni Filmu Animowanego i – pod okiem artystów wprowadzających ich w różne techniki plastyczne – tworzyli filmowe opowieści.

16.00     MOST KRASNOGRUDZKI. POKAZ PREMIEROWY FILMU KUBY KOSSAKA /Dom Pogranicza, Sejny/

Film dokumentalny, będący artystycznym zapisem pracy Pogranicza prowadzonej latem 2015 roku. W warsztatach Wioski Budowniczych Mostów oraz w „Misterium mostu” wzięło udział ponad dwieście osób, które przyjechały z pogranicznej Galilei i z wielokulturowego Oranim College kształcącego nauczycieli w Izraelu, z Wioski Pokoju w Kolumbii, z przyjmującego wielu imigrantów Notodden w Norwegii, z Uniwersytetu Makerere w Ugandzie kształcącego animatorów zmiany społecznej, z pogranicznych miast: Lwowa, Brześcia i Wilna, z Portugalii, z amerykańskiego Iowa, gdzie rozwija się program międzykulturowego dialogu poprzez literaturę, z różnych stron Polski.

17.00     KRONIKI SEJNEŃSKIE. SPEKTAKL TEATRALNY.

Prowadzenie: Bożena Szroeder /Biała Synagoga w Sejnach/

20.00     CAFÉ EUROPA, CZ. II – NIEWIDZIALNE MOSTY /Sejneńska Spółdzielnia Jazzowa/

2 maja 2016 (poniedziałek)

12.00     LUDZIE I MOSTY. SPOTKANIE AUTORSKIE Z ULLĄ LACHAUER

Prowadzenie: Krzysztof Czyżewski /Sejneńska Spółdzielnia Jazzowa/

Ulla Lachauer – pisarka, dziennikarka i reżyserka filmów dokumentalnych ze Stuttgartu – napisała wiele książek w oparciu o opowieści ludzi pogranicza, zwłaszcza z dawnych Prus Wschodnich. Zdobyły one międzynarodowy rozgłos, jak „Ulica rajska. Wspomnienia Leny Grigoleit, chłopki z Prus Wschodnich” (Pogranicze 2010, seria „Meridian”). Duży rezonans miały także jej książki „Naziści i sąsiedzi. Uczniowie analizują życie codzienne pod rządami nazistów”, „Most w Tylży” i „Ludzie Rity. Niemiecko-rosyjska historia rodzinna”.

20.00     ORKIESTRA KLEZMERSKA TEATRU SEJNEŃSKIEGO. KONCERT

Prowadzenie: Wojciech Szroeder /Biała Synagoga w Sejnach/