Reklama

(Nie)znani suwalczanie. Nie tylko Gwyneth Paltrow ma suwalskie korzenie

Data:

- Reklama -

Ogromne zainteresowanie, które wzbudziła wydana w marcu książka Macieja Ambrosiewicza pt. „Sztetl z długą ulicą” pokazuje, że temat wielokulturowości i wielonarodowości dawnej Suwalszczyzny jest niezmiernie interesujący dla jej dzisiejszych mieszkańców. Jak się okazuje, Suwałki to miasto, w którym urodziło się wiele wybitnych osób pochodzenia żydowskiego, ale nie tylko. Zagłębiając się w historię miasta, można doszukać się jego powiązań z osobami znanymi lub z ich rodzinami.

Autor: Anna Barszczewska

Na zdj. Gwyneth Paltrow, źródło: oficjalna strona aktorki.
Na zdj. Gwyneth Paltrow, źródło: oficjalna strona aktorki.

Przykładem może być Gwyneth Paltrow, której przodkowie pochodzili z Suwałk. Amerykańska aktorka, znana z takich filmów jak Morderstwo doskonałe, Zakochany Szekspir, Avengers czy Iron Man jest córką producenta Bruce’a Paltrow’a i aktorki Blythe Danner. To właśnie przodkowie jej ojca zamieszkiwali Suwalszczyznę. Była to rodzina rabinów o nazwisku Paltrowicz. W Archiwum Państwowym w Suwałkach znajduje się akt małżeństwa z 25 października 1862 r. Symchi Petrowicza i Cyry Lewitańskiej, przodków Gwyneth Paltrow.

Na zdj. Mayim Bialik.
Na zdj. Mayim Bialik.

Kolejna z dzisiejszych gwiazd ekranu, której rodzinna historia jest związana z suwalskimi terenami to Mayim Bialik, córka Beverly Winkielman i Barry’ego Bialika. Wciela się ona w rolę Amy z kultowego już serialu Teoria wielkiego podrywu. Wiele osób nie wie, że z wykształcenia Mayim jest neurobiologiem oraz że ma polskie korzenie. Jej rodzina opuściła Europę w latach 30. XX wieku, uciekając do Ameryki, by uniknąć prześladowań. Pracownikom Archiwum Państwowego w Suwałkach udało się wyśledzić, że korzenie tej rodziny pochodzą od Efraima Hirsza, syna Icka Winkielmana i Szejny Gotlib.

Związki z krainą Czarnej Hańczy miało też wiele osób, które w znaczący sposób zapisały się historii Polski i świata. Artyści, politycy, generałowie, inżynierowie, naukowcy, sportowcy którzy na przestrzeni lat dokonywali wielkich rzeczy i zdobywali sławę.

W XIX wieku z suwalskim gimnazjum związani byli malarze Alojzy Misierowicz i Kazimierz Górnicki. Ten pierwszy jest autorem znanego  zbioru rycin Przeglądu Augustowskiego oraz obrazów i szkiców ukazującymi piękno północno-wschodniej Polski. Drugi natomiast zajmował się głównie tematyką religijną, namalował między innymi obraz Trójca Święta i Przemienienie Pańskie.

Wśród artystów na szczególne miejsce zasługują muzycy: Józef Chasyd i Esther Allan. Józef Chasyd, znany także jako Josef Hassid, urodził się w latach 20. XX wieku w suwalskiej rodzinie. Swoje umiejętności muzyczne rozwijał w Warszawie i Londynie. Uznawany był za jednego z najwybitniejszych polskich skrzypków. Już od najmłodszych lat wzbudzał zainteresowanie dźwiękiem, który wydobywał z instrumentu. Zachwycali się nim Dawid Ojstrach czy Fritz Kreisler. Ten drugi powiedział nawet, że taki talent, jakim jest Józef Chasyd rodzi się raz na 200 lat. Wspaniale rozwijająca się kariera miała jednak swój szybki i tragiczny koniec, ponieważ u młodego skrzypka zdiagnozowano chorobę psychiczną i zamknięto go w szpitalu psychiatrycznym, gdzie zmarł w wieku 27 lat. Choć los nie okazał się łaskawy dla Józefa Chasyda to warto pamiętać o tym wybitnym muzyku, którego talent objawił się już w Suwałkach. Inaczej potoczyło się życie Esther Allan, kompozytorki i pianistki. Wyemigrowała ona z rodziną najpierw do Anglii, później do Ameryki, gdzie pozostała do końca życia. Skomponowała m.in.: Ocean Rhapsody, Romantic Conerto. O jej polskich korzeniach mówi się niewiele, uchodzi raczej za amerykańską kompozytorkę.

Gubernia suwalska to miejsce urodzenia Emila Młynarskiego, współzałożyciela i dyrektora Filharmonii Warszawskiej, skrzypka, kompozytora i dyrygenta. Zainteresowanie może wzbudzać nie tylko jego dorobek artystyczny, ale też życie prywatne. Jego córka Aniela została żoną Artura Rubinsteina, a znany dziś wszystkim Wojciech Młynarski jest jego stryjecznym wnukiem.

Z Suwałk pochodziła także Halina Kowalska, wiolonczelistka i koncertmistrzyni Orkiestry Polskiego Radia. Występowała m.in. z Władysławem Szpilmanem. Jej trudny los sprawił, że nigdy nie powróciła do rodzinnego miasta. Za to trzy lata temu Suwałki odwiedziła jej córka – Henryka Trzonek, która też jest artystką. Gra na skrzypcach. Więcej informacji w artykułach: Muzyczne powroty – skrzypaczka z Frankfurtu ponownie w SuwałkachMamie In MemoriamNiezwykła historia z muzyką w tleMuzyczna podróż przez historię.

Na zdj. Janet Yellen, szefowa Fed.
Na zdj. Janet Yellen, szefowa Fed.

W świecie polityki suwalczanie zapisali się różnie. Przykładem może być jeden z czołowych izraelskich działaczy, który odegrał znaczącą rolę w założeniu ich państwa, czyli Abraham Stern. Poza swoją działalnością polityczną zajmował się poezją. Jest autorem wiersza Anonimowy żołnierz, który stał się hymnem Lochame Cherut Jisra’el – Lechi (organizacji Bojowników o Wolność Izraela). W mieście nad Czarną Hańczą urodził się też Samuel Mohylewer, syjonista, zaangażowany w działalność ruchu Chowewej Syjon, a także politycy komunistyczni Henryk Podlaski i Lazar Szackin. Interesujące może być to, że współcześnie nawet w amerykańskiej polityce można odnaleźć polski akcent. Janet Louise Yellen, ekonomistka, która jest przewodniczącą Rady Gubernatorów Systemu Rezerwy Federalnej Stanów Zjednoczonych miała dziadka Polaka, pochodzącego z Suwałk. Elias Charles Blumenthal, dziadek Yellen od strony matki, urodził się w 1864 r. mieście nad Czarną Hańczą, następnie przeprowadził się do Stanów Zjednoczonych.

W Raczkach natomiast urodził się Mieczysław Geniusz. Jeden z budowniczych Kanału Sueskiego, poza tym publicysta i działacz społeczny, walczył o wyzwolenie Polski. Jego ojciec był burmistrzem Suwałk, po jego śmierci matka Geniusza związała się z Cyprianem Kuczewskim. Wkrótce po tym rodzina musiała opuścić kraj z powodu prześladowań po powstaniu styczniowym. Do dziś w Bibliotece Publicznej w Warszawie znajdują się zbiory listów Geniusza do osób znanych w okresie jego życia, m.in. do: Cypriana Kamila Norwida, Władysława Mickiewicza, Henryka Sienkiewicza, Stanisława Witkiewicza, Stanisława Bełzy, Ignacego Paderewskiego.

Wymienione postacie nie są wszystkimi mającymi związek z Suwalszczyzną. Lista takich osób jest długa i bardzo interesująca. Warto pamiętać o tym, że Suwałki były często miejscem przystanków ludności w drodze na Zachód, podczas poszukiwania „lepszego życia”.

Informacji warto szukać w Archiwum Państwowym (tu podziękowania za pomoc składamy Sławomirowi Filipowiczowi), Bibliotece Publicznej czy Muzeum Okręgowym w Suwałkach.

Poprzedni artykuł
Następny artykuł

ZOSTAW ODPOWIEDŹ

Proszę wpisać swój komentarz!
Proszę podać swoje imię tutaj

Udostępnij:

Reklama

Najczęściej czytane

Przeczytaj więcej
Powiązane

76. rocznica D-Day. Suwalski akcent desantu w Normandii

Dziś mija 76 lat od lądowania w Normandii. Długo...

Wspólnie opowiedzą historię

Mieszkańcy gmin Raczki i Bakałarzewo mogą włączyć się w...