Grzyby nadrzewne głównie z Puszczy Białowieskiej to jeden z najnowszych kierunków badań naukowych realizowanych wspólnie przez Zamiejscowy Wydział Leśny Politechniki Białostockiej w Hajnówce oraz Zakład Farmakologii Doświadczalnej Wydziału Nauk o Zdrowiu Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku. Efektem pionierskich badań może być preparat wspomagający terapię nowotworów.
Na podst. informacji prasowej
Politechnika Białostocka i Uniwersytet Medyczny w Białymstoku prowadzą już badania nad rakiem płuca, szeregiem rozwiązań protetycznych, ortopedycznych. Badanie potencjału grzybów leśnych to kolejne przedsięwzięcie.
Temat grzybów w ostatni tygodniu pojawił się podczas konferencji prasowej w Białymstoku. – Środowisko medyczne nigdy nie odwracało głowy od potencjału leczniczego, który tkwi w środowisku naturalnym, m.in. w świecie roślin, grzybów. Problem polega jedynie na tym, aby od postulowanych legendarnych właściwości – które występują w podaniach ludowych czy opowiadaniach naszych babć i dziadków – przejść na poziom bardziej usystematyzowany. Temu właśnie służą nasze wspólne badania – powiedział prorektor ds. Nauki Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku prof. Marcin Moniuszko.
W Puszczy Białowieskiej rośnie prawie 1700 gatunków grzybów wielkoowocnikowych, czyli takich, które wytwarzają owocniki dobrze widoczne bez użycia lupy lub mikroskopu. W tej liczbie 190 to gatunki, dla których Puszcza Białowieska jest współcześnie jedynym miejscem występowania w Polsce (tzw. endemity). Rosnące zainteresowanie grzybami wynika z ich dużego potencjału biologicznego. W Centrum Naukowo-Badawczym Zamiejscowego Wydziału Leśnego Politechniki Białostockiej w Hajnówce powstał bank ekstraktów grzybów Puszczy Białowieskiej obejmujący obecnie ponad 150 gatunków. Ta wyjątkowa baza umożliwia prowadzenie wszechstronnych badań, które mają wskazać potencjalne zastosowanie unikalnych grzybów z Puszczy Białowieskiej. Co ciekawe naukowcy z Wydziału Leśnego stale odnajdują w Puszczy Białowieskiej grzyby, które nie zostały do tej pory zbadane, nie mają określonego składu chemicznego i potencjalnego zastosowania.
Naukowcy z Politechniki Białostockiej i Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku prowadzą pionierskie badania ukierunkowane na ocenę możliwości wykorzystania w medycynie korzeniowca sosnowego. Heterobasidion annosumuważany jest przez leśników za jeden z najgroźniejszych patogenów leśnych. Powoduje chorobę zwaną huba korzeni, prowadzącą do zamierania całych drzewostanów. Roczne straty ekonomiczne spowodowane przez ten grzyb w Europie szacuje się na co najmniej 790 milionów euro. Do tej pory badania naukowe dotyczyły przede wszystkim wpływu tego grzyba na środowisko leśne. Natomiast wyniki najnowszych badań ujawniły potencjał przeciwnowotworowy. Naukowcy z obu uczelni sprawdzają, czy ekstrakt z korzeniowca sosnowego może leczyć nowotwory, zwłaszcza raka jelita grubego.
Wśród 5 ekstraktów przekazanych przez Politechnikę Białostocką do dalszych badań na Wydział Nauk o Zdrowiu znalazł się preparat z korzeniowca sosnowego.
Kierownik Zakładu Farmakologii Doświadczalnej Wydziału Nauk o Zdrowiu UMB prof. Halina Car: Zaczęliśmy od pięciu ekstraktów grzybów przekazanych przez Politechnikę Białostocką. Po przebadaniu okazało się, że jeden – z korzeniowca sosnowego – daje spektakularne efekty. Mamy pewien schemat badań, który pozwala nam krok po kroku określić efektywność substancji, które otrzymujemy do przebadania. W tym przypadku zrobiliśmy hodowlę fibroblastu i hodowlę komórek raka jelita grubego. Okazało się, że substancje zawarte w korzeniowcu sosnowym wykazują spektakularny efekt hamowania wzrostu komórek nowotworowych (w granicach 80 %). Przy czym grzyb nie zniszczył fizjologicznych komórek. Ten efekt pozwolił nam uzyskać zgodę Komisji Bioetycznej ds. Doświadczeń na Zwierzętach, żeby przebadać preparat in vivo – na żywym organizmie. Okazało się, że nasze myszki z modelem choroby jelita grubego mają się świetnie, żadna z nich nie zmarła, a choroba się cofała. To bardzo obiecujące efekty i mam nadzieję, że będziemy mogli je zaobserwować w czasie badania kolejnych ekstraktów grzybów.
Czy efektem współpracy naukowców Zamiejscowego Wydziału Leśnego PB w Hajnówce i Zakładu Farmakologii Doświadczalnej Wydziału Nauk o Zdrowiu UMB będzie lek na raka jelita grubego? Zarejestrowanie takiego leku byłoby ogromnym sukcesem, ale przed specjalistami jeszcze długa droga. Na razie ekstrakt z korzeniowca sosnowego, jako lek do zapobiegania i/lub leczenia nowotworu, zwłaszcza raka jelita grubego jest przedmiotem wynalazku, chronionego zgłoszeniem patentowym nr P.420267.
O grzybach i ich zastosowaniu w medycynie dyskutować będą naukowcy z całej Polski już w przyszłym tygodniu w Białymstoku i w Hajnówce. Seminarium pt. „Grzyby przyszłością medycyny?” organizuje w dniach 15-16 lutego Wydział Nauk o Zdrowiu Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku, Zamiejscowy Wydział Leśny Politechniki Białostockiej oraz Polskie Towarzystwo Mykologiczne.
Fot. Politechnika Białostocka
