Osią tej opowieści jest zaczerpnięta z „Soli ziemi” Józefa Wittlina historia Piotra Niewiadomskiego, Hucuła, który stał się żołnierzem I wojny światowej. Widowisko zrealizowane we współpracy Małgorzaty Litwinowicz i Jolanty Kossakowskiej będzie można obejrzeć w Suwalskim Ośrodku Kultury w poniedziałek, 3 czerwca o godz. 19.00.
Na zasadzie konstrukcji szkatułkowej – w tę opowieść zostało włączonych kilka innych historii, w centrum których jest „chłopskie ciało w podróży”: wywożone na wojnę, zmagające się z pieszą i kolejową trasą do Bremy czy Hamburga, ściśnięte między pokładami w morskiej podróży do Stanów Zjednoczonych, wiezione do Brazylii, uciekające przed frontem na wschód w roku 1915.
– Wykorzystujemy fragmenty listów polskich migrantów do USA i Brazylii, fragmenty książki Martina Pollacka „Cesarz Ameryki”, fragmenty książki Anety Prymaki „Zapomniani uchodźcy. Bieżeństwo 1915″ i fragmenty pamiętników chłopskich wydanych przez Instytut Gospodarstwa Społecznego w latach 30. – i wszędzie tam szukamy odpowiedzi na pytanie, jak zwykły człowiek może prowadzić życie, gdy ciągle w paradę wchodzi mu wielka historia i jej wielka maszyneria – tak o widowisku mówią jego autorki.
Premiera spektaklu odbyła się w ramach wystawy „Przyszłość będzie inna” w warszawskiej Zachęcie. Był on również prezentowany na międzynarodowym Festiwalu Opowiadania w Lublinie, podczas konferencji „Drugie Rzeczypospolite” organizowanej przez Instytut Kultury Polskiej i Instytut Historyczny UW, na Międzynarodowym Festiwalu Sztuki Opowiadania w Warszawie, na Festiwalu Czterech Kultur we Włodawie, w ośrodku Pogranicze Sztuk – Kultur – Narodów w Sejnach w ramach cyklu „Księga teatru” i wielu innych miejscach Polski.
Scenariusz i narracja: Małgorzata Litwinowicz
Muzyka: Jolanta Kossakowska
Ilustracja i zdjęcia: Czarli Bajka
Czas trwania: 70 min.
Spektakl „Sól ziemi. Obywatele 1918“ po raz pierwszy został pokazany w Zachęcie-Narodowej Galerii Sztuki na zakończenie wystawy „Przyszłość będzie inna. Wizje i praktyki modernizacji społecznych po roku 1918″.
Widowisko perfekcyjnie przygotowane przez Małgorzatę Litwinowicz i Jolantę Kossakowską w niekonwencjonalny sposób opowiada o losie grupy społecznej pomijanej w głównym dyskursie rozmów o Dwudziestoleciu i czasach przed I wojną światową. Montaż tekstów, pamiętników i pieśni przywraca pamięć o chłopskim losie, tworzy poruszającą opowieść wartą pokazywania gdzie indziej.
Współpraca z obiema artystkami układała się idealnie, bez dużych nakładów finansowych i organizacyjnych ze strony instytucji.
Zofia Dubowska-Grynberg, Narodowa Galeria Sztuki Zachęta