Chrapanie – co od lat potwierdzają wyniki badań i przeprowadzanych ankiet – może stanowić zagrożenie dla życia i… związku. Problemy ze snem wpływają na jakość życia i pracy. Kiepsko wysypia się i chrapiący, i jego druga połówka. A problem jest powszechny – na bezdech senny może cierpieć nawet 2,5 mln Polaków. Największą trudnością jest dostęp do diagnostyki, ale w dzisiejszych czasach przychodzą z pomocą nowoczesne technologie i urządzenia dostępne na rynku.
Materiał partnera – wywiad powstał we współpracy z Poradnią Medyczną „CardioVita” w Suwałkach.
Z lek. Joanną Nowacką-Ejsmont (na zdj. głównym, fot. Barbara Kwiatkowska), pulmonologiem, specjalistką chorób wewnętrznych rozmawiała Iwona Danilewicz.
Iwona Danilewicz: Chrapanie i bezdech, temat niby błahy, często lekceważony, a problem dotyka znacznej części populacji – zarówno mężczyzn, jak i kobiet. Jak poważną chorobą jest bezdech?
Lek. Joanna Nowacka-Ejsmont: Bezdech senny jest diagnozowany u około 4 proc. populacji mężczyzn i około 2 proc. kobiet, ale szacuje się, że rzeczywista liczba osób z OBS (obturacyjny bezdech senny) jest większa. Może to być nawet 24 proc. mężczyzn i 9 proc. kobiet.
Skąd ta rozbieżność?
Podstawowym badaniem diagnozującym bezdech jest polisomnografia. Badanie to jest jednak dostępne tylko w szpitalach i placówkach medycznych, co zmniejsza niestety do niego dostępność i przyczynia się do mniejszej rozpoznawalności choroby.
Wracając do pierwszego pytania. Nierozpoznany bezdech wiąże się z licznymi powikłaniami, m. in.: nadciśnieniem tętniczym. U chorych na OBS ciśnienie nie obniża się w nocy, jak u osób zdrowych. Powtarzające się bezdechy powodują, że ciśnienie wzrasta również w ciągu dnia. OBS to przyczyna wtórnego nadciśnienia tętniczego i jedna z głównych przyczyn nadciśnienia tętniczego opornego na leczenie. Inne powikłanie wywołane bezdechem to: choroba niedokrwienna serca, zaburzenia rytmu serca i przewodnictwa, narastające objawy niewydolności serca związane z nadciśnieniem tętniczym i dysfunkcją lewej komory serca. Pacjenci z nieleczonym bezdechem są w grupie zwiększonego ryzyka występowania udarów mózgu – właśnie w następstwie wahań ciśnienia, zmniejszonego przepływu mózgowego czy niedokrwienia serca. Rzadsze powikłania to: niewydolność nerek, choroba refluksowa przełyku, zaburzenie endokrynne – najczęściej obniżenie poziomu testosteronu i zwiększone wydzielanie kortyzolu. Bezdech może przyczynić się do zaburzeń psychoemocjonalnych – np. depresji. I wreszcie – co ma związek z nadmierną sennością dzienną – może zwiększyć zagrożenie udziału chorego w wypadkach komunikacyjnych.
Czy chrapanie jest jedynym objawem? Na co jeszcze powinniśmy zwrócić uwagę?
Głównymi objawami choroby są: nawykowe chrapanie, bezdechy – najczęściej obserwowane przez osobę śpiącą obok oraz nadmierna senność dzienna. Z praktycznego punktu widzenia objawy możemy podzielić na nocne i dzienne. Nocne to przede wszystkim wspomniane przeze mnie chrapanie, występujące naprzemiennie z okresami ciszy, oznajmiającymi bezdechy, czyli przerwy w oddychaniu. Co istotne, występują one pomimo zachowanej pracy mięśni klatki piersiowej i brzucha. Powrót oddychania poprzedza gwałtowne chrapnięcie w czasie pierwszego skutecznego wdechu. Bezdechom może towarzyszyć nadmierna aktywność ruchowa w czasie snu. Pacjenci najczęściej nie zdają sobie sprawy, że ich sen jest niespokojny. Nie są też świadomi przebudzeń związanych z bezdechami. Wielu chorych skarży się na duszność w czasie snu. Często budzą się przestraszeni, gwałtownie siadają na łóżku z uczuciem braku powietrza lub dławienia w gardle. Inne objawy to np. nykturia – częste oddawanie moczu w nocy, ale też suchość w jamie ustnej, co jest spowodowane chrapaniem i oddychaniem przez otwarte usta, a nawet refluks żołądkowo-przełykowy. Z kolei głównym objawem dziennym, który może sugerować bezdech senny, jest nadmierna senność w ciągu dnia. Chorzy na OBS często wstają zmęczeni, niewyspani, z bólami głowy. Inne objawy to: poranne zmęczenie, ziewanie, zaburzenia koncentracji, a nawet zasypianie – w pracy, podczas prowadzenia samochodu czy podczas rozmowy – przy postaci ciężkiej OBS.
Dostęp do diagnostyki jest utrudniony. Jak oferta „CardioVity” może zmienić komfort życia pacjentów z OBS?
Już jest możliwe wykonanie diagnostyki bezdechu sennego w Poradni Medycznej „CardioVita” w Suwałkach, w ramach usługi Domowy Test Bezdechu.
Na czym to będzie polegać?
Alternatywą dla polisomnografii, która jest badaniem trudno dostępnym, na wykonanie którego czekają kolejki chorych – nawet kilka lat, może być badanie poligraficzne. Domowy Test Bezdechu to usługa umożliwiająca diagnostykę bezdechu sennego właśnie za pomocą poligrafu. W szybki i prosty sposób sprawdzimy dzięki niemu, czy pacjent cierpi na obturacyjny bezdech senny. Badanie przeprowadzane jest w domu, co na pewno poprawia jakość zapisu oraz komfort pacjenta, ponieważ choremu łatwiej jest spać we własnym, a nie w szpitalnym łóżku. Poligraf podczas snu mierzy i zapisuje przepływ powietrza, saturację, wysiłek oddechowy, pozycję i chrapanie. Można powiedzieć, że poligrafia to uproszczona wersja polisomnografii, która również pozwala na poprawne zdiagnozowanie choroby.
Co doświadczony lekarz może wyczytać z wyników takiego badania?
Możemy stwierdzić, czy występują bezdechy i jeśli tak – to ile trwają. Niektóre mogą trwać 10-30 sekund, ale zdarzają się i dłuższe epizody, trwające ponad minutę. Skutkiem zatrzymania powietrza jest szybko narastające niedotlenienie organizmu, co też wychwycimy podczas poligrafii. Na podstawie tego badania możemy stwierdzić stopień ciężkości OBS.
Jak wygląda to urządzenie? Czy chory nie będzie mieć problemu z jego uruchomieniem?
Noc badania poprzedzona jest rozmową z Zespołem Wsparcia Pacjenta, w trakcie której zostanie dokładnie wytłumaczone, jak przeprowadzić badanie. Specjaliści pokierują, w jaki sposób założyć urządzenie, jak przygotować się do nocy diagnostycznej oraz odpowiedzą na wszystkie nurtujące pacjenta pytania, dotyczące procesu badania. Urządzenie jest bardzo proste w obsłudze. Należy ułożyć je w odpowiedniej pozycji, dokładnie jak pokazano na załączonej do przesyłki instrukcji, przypiąć pasem na klatce piersiowej. Następnie założyć kaniulę nosową i podłączyć ją do urządzenia. Ostatnim krokiem jest założenie pulsoksymetru na palec. Tu uwaga skierowana do pań – paznokcie nie mogą być pomalowane.
Taki drobiazg może mieć wpływ na wynik badania?
Tak. Odczyt pulsoksymetru może być wtedy nieprawidłowy. Zwłaszcza hybryda i ciemne lakiery mogą zafałszować wynik.
Po nocy urządzenie wyłącza się samoczynnie. Kolejnym krokiem jest analiza zapisu przez lekarza. Jeśli zostanie zdiagnozowany bezdech, zaproponujemy odpowiednie leczenie.
Jak przebiega leczenie bezdechu?
Nie ma leczenia farmakologicznego, które byłoby skuteczne przy obturacyjnym bezdechu sennym. Leczenie zależy od przyczyn. A przyczyny mogą być różne – anomalie w budowie twarzo-czaszki, takie jak: cofnięcie żuchwy lub szczęki, niższa pozycja kości gnykowej, bądź patologie laryngologiczne, np. przerost języka, wydłużenie podniebienia miękkiego, przerost migdałów. Złotym standardem leczenia OBS jest stosowanie w czasie snu aparatu wytwarzającego dodatnie ciśnienie w drogach oddechowych, to tzw. CPAP. Leczenie polega na wprowadzaniu do dróg oddechowych powietrza pod odpowiednim ciśnieniem, tak, aby zapobiegać zapadaniu się mięśni gardła, a tym samym – występowaniu epizodów bezdechu. Do jego stosowania potrzebny jest zestaw złożony z urządzenia CPAP oraz maski. Zakup zestawu terapeutycznego jest objęty refundacją Narodowego Funduszu Zdrowia.
Przed rozpoczęciem leczenia z użyciem CPAP chorego powinien zbadać laryngolog, aby ocenić drożność dróg oddechowych i sprawdzić, czy chory np. nie ma skrzywienia przegrody nosowej lub przerostu migdałów. Jeśli OBS występuje u osób z nadwagą, konieczna jest normalizacja masy ciała chorego. Otyłość – przede wszystkim centralna, tzw. androidalna – jest jednym z głównych czynników ryzyka wystąpienia OBS. Duże prawdopodobieństwo wystąpienia OBS obserwuje się również u osób z krótką, grubą szyją
Codzienne stosowanie terapii CPAP pozwala znacząco ograniczyć liczbę bezdechów, a jej efekty w postaci zwiększonej energii i zredukowanej senności w ciągu dnia, poprawy koncentracji i zwiększonej tolerancji na wysiłek mogą być obserwowane już po kilku dniach.
Dziękuję za rozmowę.
CARDIOVITA – PORADNIA MEDYCZNA
Suwałki, ul. ks. J. Popiełuszki 1 lok. U6, tel. 721 484 442, e-mail: rejestracja@cardiovita.pl. Godziny otwarcia: Poniedziałek- Piątek: 8:00-18:00. Punkt Pobrań: Poniedziałek-Piątek: 06:30-11:00.
