Dzisiejszy dzień, 19 września, to wyjątkowy moment w kalendarzu przyrodniczym – Dzień Dzikiej Flory, Fauny i Naturalnych Siedlisk. Jest to okazja do refleksji nad wyzwaniami, jakie stoją przed dziką przyrodą na całym świecie, a także nad naszą rolą w jej ochronie.
Działalność człowieka, w dążeniu do rozwoju i zaspokojenia rosnących potrzeb społeczeństwa, często koliduje z interesami dzikiej przyrody. Rozbudowa miast, osuszanie torfowisk, karczowanie lasów, zanieczyszczanie wód – to tylko niektóre z działań, które prowadzą do zanikania naturalnych siedlisk i spadku bioróżnorodności. W pierwszej kolejności cierpią gatunki, które nie potrafią przystosować się do nowych warunków życia. Dlatego tak ważne jest podejmowanie działań na rzecz ochrony cennych gatunków i ich siedlisk.
19 września nie jest datą przypadkową. To dzień, który został wybrany na obchodzenie Dnia Dzikiej Flory, Fauny i Naturalnych Siedlisk z powodu podpisania Konwencji Berneńskiej w 1979 roku. Konwencja ta zakłada ochronę dzikich gatunków roślin i zwierząt poprzez ochronę zarówno osobników, jak i miejsc, gdzie występują – ich siedlisk. Państwa Unii Europejskiej wypełniają te zobowiązania poprzez wdrażanie dyrektyw siedliskowej i ptasiej.
W Polsce jednym z narzędzi ochrony przyrody jest wyznaczanie obszarów Natura 2000. To zobowiązanie wynikające z przystąpienia Polski do Unii Europejskiej w 2004 roku. Sieć Natura 2000 ma na celu zachowanie określonych typów siedlisk przyrodniczych oraz gatunków, które uważane są za cenne i zagrożone na poziomie całej Europy. Obszar Natura 2000 może obejmować część lub całość obszarów i obiektów objętych innymi formami ochrony przyrody.
Podstawą dla funkcjonowania programu Natura 2000 są dwie unijne dyrektywy: dyrektywa ptasia i dyrektywa siedliskowa. Pierwsza z nich określa kryteria do wyznaczania ostoi dla gatunków ptaków zagrożonych wyginięciem, podczas gdy druga ustala zasady ochrony pozostałych gatunków zwierząt, roślin i siedlisk przyrodniczych oraz procedury ochrony obszarów szczególnie ważnych przyrodniczo.
Właściwy stan ochrony gatunków i siedlisk objętych siecią Natura 2000 oznacza zachowanie ich liczebności oraz naturalnego zasięgu. To gwarantuje długotrwałe istnienie tych gatunków i zachowanie ich siedlisk. Obecnie sieć Natura 2000 obejmuje niemal 20% powierzchni lądowej Polski, z 864 obszarami siedliskowymi oraz 145 obszarami ptasimi.
Dzika flora i fauna odgrywają kluczową rolę w utrzymaniu równowagi biologicznej, która ma ogromne znaczenie w aspektach przyrodniczych, estetycznych, naukowych, kulturowych, rekreacyjnych i gospodarczych. Dlatego tak ważne jest zachowanie dzikiej przyrody dla przyszłych pokoleń.
