W muzeum jak w teatrze?

Współczesne wystawy w największych miastach Polski przypominają czasem bardziej teatr lub film niż typowe muzealne ekspozycje. Wystarczy wspomnieć otwartą kilka lat temu Fabrykę Schindlera z „Krakowem w czas okupacji 1939-45” – wówczas zbierającą same pochwały. Teatralne aranżacje pojawią się także w Suwałkach, w naszym Muzeum Okręgowym.

Nowe życie wyremontowanego budynku resursy już niebawem wyznaczą ekspozycje – bynajmniej nie takie, z którymi kojarzyć się mogą prowincjonalne muzea. To nie sztuka wydać ogromne pieniądze na renowację zabytkowego obiektu i wypełnić przestrzenie ekspozycjami, które również dobrze mogłyby grać rolę eksponatów. Inwestycja w nowe wystawy to inwestycja w suwalczan i w turystów, którzy przyjadą do miasta, by zobaczyć zaskakujące aranżacje. W planach jest m.in. przygotowanie szałasu z epoki kamienia, ziemianki bałtyjskiej z I wieku n.e. – Chcemy, aby były to wystawy teatralne, nie tylko zabytki zamknięte w gablotach – tłumaczy Jerzy Brzozowski, dyrektor Muzeum Okręgowego w Suwałkach.

Wystawa historyczna przedstawiająca różne wnętrza i akcenty związane z życiem miasta to nietypowe rozwiązanie. Gabinetu urzędnika carskiego, gdy Suwałki były ważnym gubernianym miastem czy aranżacji pracowni Wierusza-Kowalskiego na pewno nie będziemy się wstydzić. Muzealnicy pracują nad koncepcjami wystaw scenariuszowych, o rozwiązania techniczne dbają specjaliści.

– Scenografii i aranżacji wystawy nie robi się od ręki. Zleciliśmy to Witoldowi Błażejowskiemu. To człowiek, który przygotowywał aranżacje do wystawy „Malarze polscy w Monachium”, a także do wielu ekspozycji w Polsce. Jest jednym z najwybitniejszych fachowców w kraju – ocenia Jerzy Brzozowski.

Wykorzystanie nowoczesnej techniki, multimediów (m.in. zainstalowanie kiosków multimedialnych), odpowiednie użycie efektów świetlno-dźwiękowych to potężne pieniądze. Najważniejsze jest jednak, by zachować równowagę i wyczucie. – Europa w pewnym momencie zachłysnęła się środkami multimedialnymi. Teraz jest inna tendencja. Wystawę multimedialną można zrobić wszędzie, natomiast muzeum –  mimo wszystko powinno bazować na oryginale. To właśnie w muzeum można zobaczyć oryginalny obraz, zabytek archeologiczny. Wnętrza typu teatralnego mają tworzyć odpowiednią atmosferę, gdzie technika jest tylko uzupełnieniem – podkreśla dyrektor Muzeum Okręgowego w Suwałkach.

Głównym problemem w realizacji wszystkich zamierzeń są jak zawsze pieniądze. W Muzeum im. Marii Konopnickiej także przydałby się remont. W dodatku w tamtych przestrzeniach, już teraz zagospodarowanych do granic możliwości, ma powstać stała ekspozycja etnograficzna. Te plany wymagają działania „z głową” i liczenia się z każdą złotówką.

Pytanie, które nasuwa się w tej chwili dotyczy zapewne kosztów realizacji tych przedsięwzięć. W krakowskiej Fabryce Schindlera przygotowanie 1 m kw. ekspozycji szacowano na 6 tys. złotych. W Suwałkach ma być to „tylko” połowa tej kwoty. Rachunek jest dość prosty, gdy weźmie się pod uwagę fakt, że powierzchnia wystaw archeologicznej i historycznej to kilkaset metrów kwadratowych.

Trzeba oszczędzać, a efekty oszczędzania już widać – skromniejszy Piknik Kawaleryjski i Festyn Archeologiczny. Ale to sytuacja przejściowa. Jak zapewnia dyrektor – na duże rekonstrukcje trzeba poczekać, jednak muzealnicy nie zrezygnują ze stałego uatrakcyjniania tych wydarzeń.

Działalność Grupy Rekonstrukcji Historycznej „Garnizon Suwałki” także przyniesie sporo niespodzianek. Nalot na Suwałki , jesienny Hubertus czy wymarsz suwalskiej brygady kawalerii na front i rajd konny pod Kock to tylko niektóre z planowanych inicjatyw. – Zespół pracowników merytorycznych ciągle pracuje. Zastanawiamy się nad wystawą pod roboczym tytułem „Powstanie styczniowe w literaturze i sztuce”. Być może zrealizujemy rekonstrukcję kuźni powstańczej rodem z obrazów Grottgera – zapowiada Jerzy Brzozowski.

Planów, jak to zwykle bywa, jest o wiele więcej niż środków. Ale muzealnicy szukają źródeł finansowania – m.in. w projektach transgranicznych, w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Nadzieją na ożywienie ogrodu przy Muzeum im. Marii Konopnickiej jest projekt, na który środki pozyskała Suwalska Izba Rolniczo-Turystyczna. Ogromnie pomocne są także pieniądze z resortu, ale w przypadku tak dużej konkurencji nigdy nie ma pewności, czy wniosek może liczyć na dofinansowanie z MKiDN.- Zdarzało się, że otrzymywaliśmy 200-300 tys. zł. Kupowaliśmy obrazy, realizowaliśmy programy digitalizacyjne – wspomina Jerzy Brzozowski. Wsparciem dla Muzeum Okręgowego jest także miasto. Tylko w tym roku na wyposażenie i realizację wystaw placówka otrzymała 500 tys. złotych.

Działalność Muzeum Okręgowego nie opiera się wyłącznie na przygotowywaniu ekspozycji. W resursie, w Muzeum im. Marii Konopnickiej i Centrum Sztuki Współczesnej w roku szkolnym prowadzone są lekcje muzealne, a w trakcie wakacji odbywają się zajęcia dodatkowe. Muzealnicy zajmują się także działalnością badawczą i wydawniczą.

***

W głównym budynku Muzeum Okręgowego w Suwałkach można oglądać obecnie wystawę malarstwa, rzeźby i grafiki ze zbiorów Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, a także ekspozycję „We włości księcia Sjurpy”. Już niebawem zostanie otwarta wystawa poświęcona strojom z muzeum w litewskiej Olicie. Wymiana wystaw między placówkami to jeden z elementów realizowanego projektu transgranicznego. Jego efektem końcowym ma być stała wystawa archeologiczna.

Na zdj. Tate Modern w Londynie, Fabryka Schindlera w Krakowie, Muzeum Ordynariatu Polowego w Warszawie