Reklama

Historia idzie pod młotek

Data:

- Reklama -

 

 

O Dowspudzie napisano już wiele. Dobra Ludwika Paca, kolekcje dzieł sztuki, pałac i jego wyposażenie wciąż zajmują historyków, którzy odkrywają coraz to nowe fakty na temat losów majątku. Jedna z najbardziej znanych atrakcji turystycznych Suwalszczyzny została właśnie wystawiona na sprzedaż. 

Starostwo Powiatowe w Suwałkach długo wahało się i wysyłało sprzeczne komunikaty dotyczące planów pozbycia się lub zatrzymania nieruchomości. Wartość ruin pałacu i przyległej 20-hektarowej działki została oszacowana na ponad 3 miliony złotych. Ze zniżką konserwatorską kwota jest jeszcze niższa. Poszukiwania nowego właściciela już się rozpoczęły – przetarg na sprzedaż nieruchomości odbędzie się 12 kwietnia. Dowspuda to jednak nie tylko portyk i wieża bociania, to „kawał historii”, której wartości oszacować nie można.

Dobrom dowspudzkim wiele miejsce poświęcili chociażby autorzy „Rocznika Augustowsko-Suwalskiego”. W X tomie wydawnictwa Marek Sidor pisze o „Hrabiego Ludwika Michała Paca niełatwym ożenku” – o tym, jak Pac zabiegał o rękę Anny Sapieżanki wraz z innym konkurentem, którym był Jerzy Adam Czartoryski, ale też o tym, że zanim żoną Paca została Karolina Małachowska, generał pojedynkował się z Czartoryskim zaciekle. 

W najnowszym „Roczniku” „Dobrami dowspudzkimi po 1831 roku” zajął się Andrzej Matusiewicz. Autor tekstu zamieszczonego w XI tomie wydawnictwa wskazuje, że „w historii Dowspudy po 1830 roku specjalne miejsce zajmują losy zgromadzonej przez Ludwika Paca kolekcji dzieł sztuki, pałacu i jego wyposażenia, a właściwie procesu ich niszczenia oraz odpowiedzialności za to”. Aktualny stan zabytku to wypadkowa historii i braku należytego zarządzania. Część wyposażenia pałacu, dzieł sztuki i archiwum została wywieziona i ukryta. W 1885 r. resztki pałacu strawił pożar. Potem było jeszcze gorzej – w 1890 r. Jurij Karcow – ówczesny właściciel majątku – postanowił rozebrać pałac. Prawie dopiął swego – 150 robotników pracowało przez 10 dni, dzięki temu Karcow odzyskał 200 tys. cegieł, które posłużyły do budowy nowego domu lub zostały sprzedane. Gdyby nie interwencja członków Tow. Miłośników Zabytków z Petersburga, po pałacu Paca pozostałyby tylko zapiski historyczne. Andrzej Matusiewicz podkreśla w „Roczniku”, że „na losach Dowspudy najbardziej zaważył fakt, że żaden z administratorów i właścicieli nie był emocjonalnie związany z pałacem”. 

Można z tym stwierdzeniem dyskutować lub rozpocząć lekturę następnego opracowania w XI tomie „Rocznika” – tym razem autorstwa Marka Sidora, który analizuje działalność Ludwika Michała hrabiego Paca w kontekście nowinek sprowadzonych na Suwalszczyznę z Wielkiej Brytanii. „Pan z panów, aż do szpiku Polak, oryginał, któremu żaden Anglik by nie dorównał, który majątek nie na krocie, lecz na miliony rachował” – tak o Pacu pisze Sidor. Szkoda, że obecnie w Dowspudzie nie ma gospodarza, który podążałby ścieżką myśli Thomasa Williama Coke'a (pioniera brytyjskiej rewolucji rolniczej) i Johna Sinclaira (propagatora postępu rolniczego, który przeprowadził pierwszy w Szkocji spis powszechny) –  jak to niegdyś czynił Pac. 

Ten tekst można przeciwstawić wspomnieniom Jurija Karcowa, które przybliżyła podczas prezentacji kolejnego tomu „Rocznika” dr Jelena Bukriejewa. Z tekstu udostępnionego przez badaczkę z Państwowego Muzeum Historycznego w Moskwie wyłania się obraz życia w Dowspudzie. „Mieszkając w Dowspudzie nie ceniłem jej jak powinienem. Teraz, kiedy jej nie ma, wydaje mi się utraconym rajem, szczęściem, którego Pan dał mi skosztować – pisze we wspomnieniach Karcow. 

„Rocznik Augustowsko–Suwalski”, a w nim m.in. losy Dowspudy, można znaleźć w Muzeum im. Marii Konopnickiej w Suwałkach, ul. Kościuszki 31. Tom XI zawiera także inne artykuły, m.in. na temat osiedlania ludności cygańskiej na Suwalszczyźnie (Tadeusz Radziwonowicz), zmian koryta Rospudy (Tomasz Naruszewicz), związków Miłosza z Suwalszczyzną (Zbigniew Fałtynowicz) czy nomenklatury województwa suwalskiego w latach 70. XX wieku (Jarosław Schabieński).

Fot. Krzysztof Mierzejewski – z oferty sprzedaży nieruchomości 

 

ZOSTAW ODPOWIEDŹ

Proszę wpisać swój komentarz!
Proszę podać swoje imię tutaj

Udostępnij:

Reklama

Najczęściej czytane

Przeczytaj więcej
Powiązane

Rekord aukcyjny artysty z Podlasia

Leon Tarasewicz to jeden z najważniejszych współczesnych polskich artystów....

Spektakl „Cicho… sza…” jedzie w teren

Teatr Dramatyczny otrzymał dotację z Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa...

500 rowerzystów na Suwalszczyźnie – już w maju czwarta edycja Sudovii Gravel

17 maja 2024 r. wystartuje Sudovia Gravel, nawiązując swoją...

Z regionu: Studenci z Cerber Motorsport budują nowy bolid hybrydowy CMS-09

Nowy bolid CMS-09 studentów z zespołu Cerber Motorsport z...