Współczesna wizja edukacji – jakie umiejętności są kluczowe we współczesnym świecie?

Najlepszym kandydatem na rynku pracy jest właśnie osoba myśląca nieszablonowo, nie bojąca się podejmować ryzyka, posiadająca własną pasję, zainteresowania, o otwartym umyśle – wnioski z konferencji podsumowującej projekt „Rozwój przez kompetencje” przybliża dr Anna Natalia Chlebus.

Autor: dr Anna Natalia Chlebus

W dniach 30-31 sierpnia odbyła się w Augustowie w Hotelu ,,Warszawa” konferencja podsumowująca projekt „Rozwój przez kompetencje” (RPK), skierowany do uczniów szkół gimnazjalnych województw podlaskiego, warmińsko-mazurskiego, pomorskiego i kujawsko-pomorskiego. Projekt był współfinansowane ze środków Unii Europejskiej i realizowany przez Uniwersytet w Białymstoku w partnerstwie z COMBIDATA Poland. Patronat nad projektem objęli kuratorzy oświaty z wyżej wymienionych województw. Projekt trwał 3 lata i wzięło w nim udział 2559 uczniów z tych 4 województw.

Czym wyróżniało się te przedsięwzięcie? Dlaczego warto poświęcić chwilę, żeby o nim przeczytać w tym artykule?

Projekt ten był projektem bardzo nowatorskim, wprowadzającym interesujące rozwiązania do oświaty. Jego twórcy zwrócili uwagę na niewystarczający nacisk kładziony w szkołach na rozwój kompetencji kluczowych z zakresu nauk matematyczno-przyrodniczych oraz przedsiębiorczość.

Zwrócono uwagę na niski poziom umiejętności uczniów, jeśli chodzi o współpracę w grupie, umiejętność korzystania ze źródeł internetowych podczas nauki szkolnej, a także na niski poziom umiejętności miękkich. A są to umiejętności kluczowe do prawidłowego funkcjonowania we współczesnym świecie.

Jak wyglądała realizacja projektu?

Uczniowie w nim uczestniczący pracowali w grupach 10-osobowych nad zagadnieniem problemowym. Spotykali się kilka razy w tygodniu w szkole i pod opieką nauczyciela prowadzącego, zgłębiali tajniki matematyki, fizyki, biologii, chemii i przedsiębiorczości. Nad podobnymi tematami pracowały też inne grupy uczniów pod opieką wykładowców uczelnianych. Dodatkowo, uczniowie pracujący w szkołach, mogli liczyć dwa razy w ciągu semestru na wizytę wykładowcy uniwersyteckiego, który w ich szkole prowadził wykład na temat związany z opracowywanym właśnie zagadnieniem.

Co dało uczniom uczestnictwo w projekcie?

Przede wszystkim dużo radości ze wspólnej pracy nad ciekawymi tematami projektowymi takimi jak: „Czy wierzyć własnym oczom?”, „Dobra komunikacja – kluczem do sukcesu”. Na pewno mieli też okazję do ćwiczenia samodyscypliny i silnej woli, gdyż uczestnictwo w projekcie odbywało się zazwyczaj po lekcjach, a projekt trwał aż 3 lata! Uczniowie spotykali się też z wykładowcami – ekspertami z wielu dziedzin – którzy byli źródłem ciekawych informacji na tematy związane z ich zagadnieniami projektowymi. I niektórzy z nich – ci, którzy rekrutowali się wśród uczniów o najlepszych wynikach w nauce – mieli możliwość raz w miesiącu uczestniczyć w całodziennych zajęciach prowadzonych specjalnie dla nich przez wykładowców uniwersyteckich na współpracujących w projekcie uniwersytetach.

A przede wszystkim udział w projekcie dał im możliwość zapoznania się z wiedzą najwyższej klasy oraz możliwość integracji, również z uczniami z innych szkół – m.in. poprzez wspólne wyjazdy na obozy naukowe, które odbywały się właśnie w Augustowie. Więzi, które nawiązały się podczas realizacji tego projektu przetrwały do dziś i na pewno nie zakończą się wraz z rozpoczęciem nauki w innej szkole.

A co o projekcie powiedzieli prelegenci podczas konferencji podsumowującej projekt?

Do Augustowa zjechały się takie persony jak ówczesny Rektor Uniwersytetu w Białymstoku prof. zw. dr hab. Jerzy Nikitorowicz i Rektor Elekt Uniwersytetu w Białymstoku prof. zw. dr hab. Leonard Etel, Dziekan Wydziału Pedagogiki i Psychologii Uniwersytetu w Białymstoku dr hab. Elwira Kryńska, Wiceprezes Zarządu COMBIDATA Poland Bohdan Gotkiewicz i Zastępca Dyrektora Pionu Projektów Sektorowych COMBIDATA Poland Agnieszka Lipiec – Szeszko.

Prof. Jerzy Nikitorowicz podczas swojego wystąpienia zwracał przede wszystkim uwagę na konieczność kształcenia holistycznego, kształcenia nastawionego na umiejętność kreatywnego myślenia, podejmowania wyzwań, brania odpowiedzialności za własny stan i za własne życie. Projekt „Rozwój Przez Kompetencje” starał się m.in. kształcić takie właśnie postawy wśród uczniów.

Prof. Nikitorowicz mówił również o tym, że obecna edukacja nadal jeszcze nastawiona jest w dużej mierze na wiedzę encyklopedyczną i promując tylko jednostki, nie uczy współpracy w grupie. A przecież do sprostania wyzwaniom stojącym współcześnie przez całą ludzkością niezbędna jest współpraca dużych, zróżnicowanych zespołów, potrzebne jest myślenie holistyczne, kreatywne, nieszablonowe. A edukacja kształci osobniki przewidywalne, nastawione na wykonywanie określonych zadań, narcystyczne, wytresowane w wyścigu szczurów na sukces jednostki, a nie sukces grupy.

Profesor mówił też o konieczności kształcenia już w szkole umiejętności rozpoznawania i kontrolowania własnych emocji, szczególnie tych negatywnych, umiejętności automotywacji i umiejętności społecznych. Podkreślał również to, że najlepszym kandydatem na rynku pracy jest właśnie osoba myśląca nieszablonowo, nie bojąca się podejmować ryzyka, posiadająca własną pasję, zainteresowania, o otwartym umyśle.

Kolejny prelegent Rektor Leonard Etel podkreślał zasługi zespołów ludzkich przy realizacji takich projektów jak ten. Bez odpowiednio dobranych i zarządzanych zespołów tak duże przedsięwzięcia nie mogłyby być realizowane.

Podlaski Kurator Oświaty Jerzy Kiszkiel zauważył, że tendencja do zmiany nacisku w edukacji z edukacji analitycznej, pamięciowej na syntetyczną, kreatywną, o której to tendencji mówił prof. Nikitorowicz, zaczęła się już przejawiać w zmianach w programie nauczania. Obecnie w nowej podstawie programowej stawia się na samodzielność kształcenia, uczenie problemowe i rozwój zainteresowań uczniów.

Wiceprezes Zarządu COMBIDATA Poland Bohdan Gotkiewicz opowiedział o początkach projektu, o wyzwaniach, które pomysłodawcy i realizatorzy projektu napotykali w czasie ostatnich trzech lat. Mówił o ogromnej pracy, jaką wykonała spółka COMBIDATA sprawując nadzór nad stroną techniczną projektu, tworząc narzędzia internetowe udostępniane wszystkim uczestnikom projektu. Postawił też pytanie – co dalej? Zostały stworzone narzędzia internetowe, a przede wszystkim do kształcenia kompetencji kluczowych zostali przeszkoleni nauczyciele i wykładowcy, ponad dwa tysiące uczniów zostało wyposażonych w umiejętności kształtujące samodzielne myślenie, w wiedzę z zakresu matematyczno-przyrodniczego i z zakresu przedsiębiorczości. Projekt się skończył, nie udało się uzyskać środków na jego kontynuację. Warto byłoby jednak w jakiś sposób zagospodarować przeszkolonych specjalnie nauczycieli i wykładowców uczestniczących w tym przedsięwzięciu, a przede wszystkim zadbać o dalszy intensywny rozwój uczniów uczestniczących w projekcie RPK.

Dziekan Elwira Kryńska mówiła o tym, że pomysł utworzenia tego projektu zrodził się na podstawie analiz wyników egzaminów gimnazjalnych. Okazało się, że wyniki uczniów z województw podlaskiego, warmińsko-mazurskiego, pomorskiego i kujawsko-pomorskiego były niższe niż średnia krajowa. Dr hab. Elwira Kryńska podkreślała też innowacyjność przedsięwzięcia, w którym wykorzystano pracę badawczą metodą projektu i w którym położono nacisk na naukę przedsiębiorczości i rozwój kompetencji miękkich.

Koordynator Uczelniach Zespół Badawczych dr Anna Józefowicz z Uniwersytetu w Białymstoku w swoim wystąpieniu położyła nacisk na przedstawienie efektów działalności tych zespołów, natomiast Zastępca Dyrektora Pionu Projektów Sektorowych COMBIDATA Poland Agnieszka Lipiec –Szeszko na innowacyjność wprowadzoną do szkół dzięki temu projektowi i na bardzo dobre wyniki statystyczne, świadczące o nawet dużo większym niż się zakładano wzroście kompetencji kluczowych wśród uczestników projektu.

Głos zabrali też m.in. dr Anna Natalia Chlebus z firmy ProEdukacyjnie, dr Leszek Kozłowski z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu oraz dr Aneta Polewko-Klim z Uniwersytetu w Białymstoku. Mówili o swoich doświadczeniach i spostrzeżeniach jako wykładowców z projekcie. Wszystkie opinie były bardzo pozytywne i podkreślały istotność kontynuowania takich działań w przyszłości.

Dodatkowo dr Anna Natalia Chlebus zwróciła uwagę na palącą potrzebę odejścia w szkołach od nauczania nastawionego na zbieranie wiedzy na rzecz nauczania nastawionego na umiejętności segregowania i priorytetowania informacji oraz wyciągania twórczych wniosków. Mówiła o konieczności włączenia do programu szkolnego inteligencji emocjonalnej, pracy z koncentracją ucznia oraz całościowego podejścia zarówno do wiedzy, jak i do ucznia, jako do istoty ludzkiej. Swoją wypowiedź poparła przykładami opinii uczniów-uczestników projektu na temat prowadzonych przez nią zajęć, podczas których przede wszystkim starała się rozwijać kreatywne, nieszablonowe myślenie oraz twórcze i holistyczne podejście do świata.

I na koniec niespodzianka – okazuje się, że idea projektu „Rozwój Przez Kompetencje” nie skończyła się razem z projektem: grupa G4 z Gdyni od września nadal spotyka się w co drugą sobotę w Trójmieście, aby pracować nad realizacją pomysłu użycia umiejętności całościowego i kreatywnego myślenia w praktyce i aby swoją wiedzę i umiejętności nabyte podczas zajęć projektowych z dr Anną Natalią Chlebus przekazywać innym.

Więcej na: www.proedukacyjnie.pl

Fot. Obóz naukowy w Augustowie odbywający się w ramach projektu RPK (źródło: rozwojprzezkompetencje.eduportal.pl)