W jaki sposób rozmawiać z rodziną zmarłego na temat pobrania narządów? Na pewno nie przez telefon, dbając o odpowiednie miejsce i czas – radziła w środę, 13 listopada Dorota Zielińska, psycholog i szpitalny koordynator transplantacyjny w CSK MSW w Warszawie, zaproszona do grona ekspertów szkolenia „Podstawa dawstwa narządów – program szkoleniowy ETPOD w ramach partnerstwa dla transplantacji”.
Tematyka spotkania, które odbyło się w Szpitalu Wojewódzkim w Suwakach, dotyczyła także identyfikacji i kwalifikacji zmarłego dawcy narządów, rozpoznania śmierci mózgu, opieki nad zmarłym dawcą narządów oraz organizacji pobierania i przeszczepiania narządów. W szkoleniu uczestniczyli lekarze i pielęgniarki z suwalskiego szpitala, znajdującego się na liście miejsc, w których szkolenia w ramach Partnerstwa dla Transplantacji zaplanowano jeszcze w tym roku.
Dr Marek Skiba, jeden z organizatorów szkolenia w Suwałkach, wielokrotnie podkreślał, jak ważne jest zwiększenie potencjału dawstwa w polskich szpitalach. Z danych przez niego przedstawionych wynika, że w latach 1966-2012 liczba przeszczepów narządów w Polsce wyniosła 24017. Podczas gdy w naszym kraju narządy pobierane są głównie od osób zmarłych, w Skandynawii pobrania rodzinne (od osób żywych) wynoszą około 40 proc. W Polsce ten wskaźnik jest dziesięciokrotnie niższy. Skiba zaznaczył, że nie do końca wykorzystany potencjał donacyjny nie wynika wyłącznie z uprzedzeń społeczeństwa do transplantacji. Placówki ochrony zdrowia w utrzymywaniu tej tendencji także mają swój udział. Jak pokazuje statystyka – prawie 30 proc. narządów jest pozyskiwanych w 10 najaktywniejszych polskich szpitalach. Z informacji upowszechnionych przed dr Marka Skibę wynika, że 60 proc. z 410 szpitali z potencjałem donacyjnym w ogóle nie pobiera narządów.
Inną kwestią jest przygotowanie personelu do odbywania trudnych rozmów z rodziną potencjalnego dawcy. Na konieczność przekazywania jasnego komunikatu i dokładnego wyjaśnienia całej procedury zwracała uwagę Dorota Zielińska. Psycholog podkreślała znaczenie doboru odpowiednich słów, oddzielenia informacji o śmierci i zamiarze pobrania narządów, rozwiania wszelkich wątpliwości na temat transplantacji. Zielińska mówiła także o potrzebie rozgraniczenia stanowiska rodziny i ustalenia stanowiska osoby zmarłej, a także podawała przykłady kluczowych pytań, mogących pomóc rodzinie w podjęciu ostatecznej decyzji. Jak jednak zaznaczyła – bez empatii ze strony personelu szpitala – umiejętności rozładowanie skrajnych emocji uzyskanie akceptacja propozycji nie jest zazwyczaj możliwe. Psycholog tłumaczyła także, dlaczego tak istotne w procesie kontaktu z bliskimi zmarłego jest zrozumienie ich lęku przed podjęciem decyzji, potwierdzenie dyskrecji, zapewnienie o poszanowaniu zwłok i przedstawianie aktualnej sytuacji (bez spekulowania na temat możliwych scenariuszy rozwoju wydarzeń).
Najczęściej pojawiające się pytania i odpowiedzi na temat transplantacji.
Dlaczego w Polsce brakuje narządów ?
Wyniki przeszczepiania narządów są coraz lepsze dzięki czemu rozszerzają się wskazania do leczenia tą metodą. Wzrasta liczba osób oczekujących na przeszczepienie i wydłuża się czas ich oczekiwania na operację co może stworzyć zagrożenie dla życia tych chorych.
Wiedza społeczeństwa o tym jaką wartość dla setek śmiertelnie chorych ma przeszczepienie narządu jest nadal niewystarczająca. Sprzeciw na pobranie narządu wyrażany przez rodzinę zmarłego powoduje, że nie można uratować życia wielu chorym. Należy prowadzić stałą kampanię edukacyjną, informującą o potrzebach i wynikach przeszczepiania narządów, która pomoże przekonać społeczeństwo o skuteczności tej metody leczenia.
Więcej informacji na temat transplantacji, a także formularz oświadczenia woli, czyli zgoda na pobranie po śmierci tkanek i narządów do przeszczepienia na stronie: www.poltransplant.org.pl
Szkolenie zostało zrealizowane ze środków finansowych Ministerstwa Zdrowia w ramach Wieloletniego Programu na lata 2011-2020 pod nazwą „Narodowy Program Rozwoju Medycyny Transplantacyjnej”.