W niedzielę 27 września o godz. 14.30 w Cinema Lumiere w Suwałkach odbędzie się pokaz specjalny „Pileckiego” z udziałem Pawła Kalisza z białostockiego IPN-u. Polski dokument fabularyzowany w reżyserii Mirosława Krzyszkowskiego przedstawiający historię rotmistrza Witolda Pileckiego, od czasów jego młodości, poprzez działania w czasie II wojny światowej, aż do uwięzienia i śmierci po zakończeniu działań wojennych wejdzie na ekrany kin w najbliższy piątek.
Producentem filmu jest Stowarzyszenie Auschwitz Memento z Oświęcimia. Środki na film pozyskano w ramach akcji „Projekt: Pilecki” będącą zbiórką publiczną. Twórcy i producenci filmu zdecydowali się na taki rodzaj finansowania projektu, bo jak mówi Bogdan Wasztyl, przewodniczący Rady Programowej Stowarzyszenia Auschwitz Memento: Kilkakrotnie rozmawiałem z jednym z najwyższych urzędników w Polskim Instytucie Sztuki Filmowej o filmie o Pileckim. Człowiek ten pozbawił mnie złudzeń, że PISF może być instytucją, która sfinansuje to przedsięwzięcie. Z daleka od Auschwitz – przekonywał. – Wiele lat pracowałem w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i wiem, co znaczy Auschwitz na świecie. Znajdźcie sobie jakiś bezpieczniejszy temat…
Od 2009 roku Stowarzyszenie Auschwitz Memento regularnie poszukiwało więc środków na film o Pileckim w polskich instytucjach. Słano prośby, składano wnioski, brano udział w konkursach. Bezskutecznie. W ciągu trzech lat Stowarzyszenie zrealizowało pięć historycznych filmów dokumentalnych, które były emitowane w TVP, ale na film o jednym z największych polskich bohaterów nie mogło znaleźć środków ani w agendach Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, ani w Ministerstwie Obrony Narodowej, ani w urzędach marszałkowskich.
Na zdj. Andrzej Pilecki, syn rotmistrza.
Film o rotmistrzu Pileckim udało się jednak zrealizować, dzięki indywidualnym darczyńcom i w 2015 roku, tj. 67 lat po śmierci tego wyjątkowego człowieka produkcja będzie dostępna dla szerszej publiczności.
W części dokumentalnej filmu wystąpił syn rotmistrza Witolda Pileckiego, Andrzej Pilecki. Dzięki jego wypowiedziom powstał prywatny obraz rotmistrza, zapamiętanego przez kilkuletniego chłopca. To dzięki tym wyjątkowym słowom, które padają w filmie, możemy spojrzeć na postać Witolda Pileckiego z drugiej strony: człowieka odpowiedzialnego za wychowanie swoich dzieci, przekazującego im najbardziej elementarne zasady życiowe, takiej jak religijność, patriotyzm, uczciwość, ale także spędzającego długie godziny na zabawach z nimi, tworzącego ich własny świat zamknięty najpierw w ścianach dworku w Sukurczach, a potem w kolejnych miejscach przebywania rodziny.
Akt oskarżenia W. Pileckiego, str. 1 (źródło: IPN).
WITOLD PILECKI (1901 – 1948) to jedna z bardziej fascynujących postaci w najnowszej historii Polski. Swoje życie poświęcił walce ze zbrodniczymi dyktaturami XX wieku – niemieckim narodowym socjalizmem i sowieckim komunizmem. Brytyjski historyk prof. Michael Foot zaliczył go do sześciu najodważniejszych ludzi ruchu oporu II wojny światowej. Losy Pileckiego dobitnie świadczą o jedności planów niemieckich i sowieckich okupantów w stosunku do elity polskiego społeczeństwa. Witold Pilecki – typowy przedstawiciel kresowej inteligencji polskiej pochodzenia ziemiańskiego – urodził się 13 maja 1901 roku w ówczesnej północnej Rosji, gdzie jego ojciec był leśnikiem. Wychowany przez matkę w duchu żarliwego patriotyzmu, wykształcony w Wilnie, dokąd rodzina przeniosła się w 1910 roku, czynnie działał w zakazanym przez władze zaborcze harcerstwie, a następnie jako ochotnik brał udział w wyzwoleniu i samoobronie Wilna na przełomie 1918 i 1919 roku. Walczył w obronie Grodna, a później w szeregach 211 Pułku Ułanów w bitwie warszawskiej latem 1920 roku. Dwukrotnie odznaczony Krzyżem Walecznych.
W. Pilecki w Lidzie, lata 20. XX w. (źródło: IPN).
W czasie pokoju zdaje maturę, rozpoczął studia na Wydziale Sztuk Pięknych Uniwersytetu im. Stefana Batorego w Wilnie, ale przerwał je z powodu kłopotów materialnych. Osiadł w podupadłym majątku Sukurcze w pobliżu Lidy. Założył kółko rolnicze i spółdzielnię mleczarską, udzielał się w harcerstwie i ochotniczej straży pożarnej. Jako entuzjasta przysposobienia obronnego założył dwa szwadrony konne przysposobienia obronnego złożone z miejscowych ochotników. W 1931 roku ożenił się z Marią Ostrowską, nauczycielką miejscowej szkoły. W Sukurczach urodziły się ich dzieci – Andrzej i Zofia.
We wrześniu 1939 roku Pilecki uczestniczył w wojnie obronnej przeciwko niemieckim agresorom. Po inwazji Sowietów na Polskę nie mógł wrócić w okolice Lidy. Przedarł się do Warszawy i włączył się od razu w nurt walki podziemnej. Był jednym z organizatorów powołanej w listopadzie 1939 roku Tajnej Armii Polskiej, która później zostanie włączona w struktury Armii Krajowej. Latem 1940 roku Pilecki poprosił swoich przełożonych o zgodę na realizację misji polegającej na przedostaniu się do obozu koncentracyjnego KL Auschwitz w celu założenia w nim organizacji konspiracyjnej. Po otrzymaniu zgody, pod fałszywym nazwiskiem, jako Tomasz Serafiński 19 września 1940 r. dał się pojmać Niemcom w łapance, a dwa dni później jako więzień nr 4859 trafił do Auschwitz. W obozie stworzył tajny Związek Organizacji Wojskowej, strukturę konspiracyjną, która miała pomagać w podtrzymywaniu morale więźniów, przekazywać informacje spoza obozu, wysyłać raporty o tym, co dzieje się w Auschwitz, przygotować plany powstania w obozie. Za pośrednictwem uciekinierów oraz przez zorganizowaną siatkę pracowników pralni Pilecki przesyłał meldunki do swojego dowództwa. To dzięki niemu Zachód mógł dowiedzieć się o skali ludobójstwa dokonywanego w KL Auschwitz.
26 kwietnia 1943 roku wraz z Edwardem Ciesielskim i Janem Redzejem Witold Pilecki uciekł z obozu. Kilka miesięcy spędził w oddziale AK w okolicach Nowego Wiśnicza, gdzie pisał pierwszy obszerny Raport z KL Auschwitz. Przedostał się do Warszawy, pracował w Kedywie. Wiosną 1944 roku na rozkaz gen. Fieldorfa współorganizował mocno zakonspirowaną „NIE”, strukturę, która ma działać na wypadek spodziewanej okupacji sowieckiej.
Po raz pierwszy nie podporządkował się rozkazom przełożonych i walczył w Powstaniu Warszawskim – najpierw jako zwykły strzelec w kompanii „Warszawianka”, później dowodził jednym z oddziałów zgrupowania Chrobry II, w tzw. Reducie Witolda. Jako jeniec trafił do obozu w Lamsdorf, skąd przeniesiono go do Murnau. Po wyzwoleniu wstąpił do II Korpusu Polskiego we Włoszech. Na rozkaz gen. Andersa wrócił do Polski, aby zbierać informacje o żołnierzach Armii Krajowej i II Korpusu, więzionych przez NKWD i zsyłanych na Syberię oraz o sytuacji w kraju.
8 maja 1947 r. został aresztowany i po wielomiesięcznym, brutalnym śledztwie, w sfingowanym procesie skazany na karę śmierci. Prezydent Bierut nie skorzystał z prawa łaski. 25 maja 1948 roku wyrok w warszawskim więzieniu przy ul. Rakowieckiej wykonał „Kat z Mokotowa” Piotr Śmietański. Do dziś nie ma pewności, gdzie rotmistrz Pilecki został pochowany.
