Ponad 80 % informacji o otoczeniu, które docierają do mózgu, pochodzi z oczu. Dlatego każde zaburzenie dobrego widzenia ma duży wpływ na rozwój i naukę małych pacjentów. Na szczęście większość dzieci nie ma problemów wzrokowych. Rodzice poprzez zabawę mogą śmiało wspomagać rozwój widzenia, bo nabywanie nowych doświadczeń i rozwój procesów poznawczych zachodzi naturalnie.
Autor: Barbara Pakuła, Centrum Dobrego Widzenia – Visus Optyk w Suwałkach
Poziom poznawczy widzenia
Percepcja wzrokowa, czyli odbieranie i przetwarzanie bodźców wzrokowych, z poziomu zmysłowego (artykuł i ćwiczenia) wchodzi na poziom poznawczy. Podczas zabawy, jedzenia lub innych czynności dziecko widzi i zapamiętuje przedmioty i ich cechy. Zwraca szczególną uwagę na te z zabawek czy ich właściwości, które wyjątkowo go bawią i wyróżniają się. Chcąc rozwinąć pamięć wzrokową dziecka i poszerzać jego poznanie świata, powinniśmy wykorzystać naturalny sposób zabawy dzieci.
Proponowane niżej ćwiczenia wzrokowe i zabawy rozwijają: pamięć wzrokową oraz koordynację wzrokowo – ruchową.
Pamięć wzrokowa – ćwiczenia
Obserwacja:
– obserwacja otoczenia w różnych sytuacjach (co robi mama? mama bierze jabłko; co jest na stole?),
– obserwacja czynności wykonywanych przez inne osoby.
Wyszukiwanie:
– wyszukiwanie przedmiotów wskazanych przez rodzica w otoczeniu dziecka (np. gdzie jest lala?);
– wyszukiwanie takiego samego przedmiotu, zabawki, klocka z grona przygotowanych już przedmiotów;
– wyszukanie obrazka/figury geometrycznej podobnego do wskazanego przedmiotu;
– wyszukanie ukrytych przedmiotów/figur na obrazku;
– dostrzeganie nieprawidłowości na obrazku, niepasujących przedmiotów lub błędów rodzica przy pokazywaniu przedmiotów na obrazku (np. wskazujemy na kota, a mówimy: „to jest pies”);
Układanie:
– układanie przedmiotów w odpowiednim miejscu (np. maskotkę do pudełka, łyżkę na stół);
– dobieranie takich samych obrazków w pary;
– układanie ciągów rytmicznych, wg podanego wzoru, np czerwony – żółty – czerwony – żółty klocek, pies-kot;
– układanie figur geometrycznych dowolnie lub wg wzoru;
– układanie form i figur z kart, klocków;
– wznoszenie dowolnych budowli lub wg wzoru, np pociąg, wieża, dom;
– układanie prostych puzzli – z 4-8 elementów (wystarczy obrazek pocięty na części);
– dopasowywanie figur do ich cieni;
– układanie obrazków wg kolejności zdarzeń, np. brzoskwinia – pestka; jabłko- ogryzek; dziecko ma brudne ręce – dziecko myje ręce; przy tym ćwiczeniu można pokazać dziecku, że niektóre zmiany są nieodwracalne, np: cała szklanka – potłuczona szklanka;
– dopasowanie przedmiotu do ramki.
Porównywanie:
– porównywanie dwóch takich samych przedmiotów różniących się jedną cechą, np. kolorem, kształtem, wielkością;
– dostrzeganie i wskazywanie podobieństw oraz różnic w zabawkach, przedmiotach lub obrazkach (np. kolor, położenie, wielkość, kształt); przy okazji dziecko utrwala sobie nazwy, cechy i inne pojęcia używane do opisu;
– dostrzeganie przedmiotów, które nie pasują do całości (jedno koło i kilka kwadratów; jeden klocek czerwony, reszta niebieskich).
Dobieranki, zgadywanki:
– zgadywanie, który obrazek lub zabawka grupy przedmiotów zostały schowane; dziecko może najpierw opisać schowany przedmiot;
– w „tajemniczym worku” dziecko musi znaleźć i wyciągnąć przedmiot do pary (najlepiej o charakterystycznym kształcie, teksturze, miękkości).
Porządkowanie i grupowanie:
– porządkowanie obrazków w pary ;
– porządkowanie przedmiotów, klocków według jednej wybranej cechy, np. kształtu, koloru; w miarę nabywania umiejętności dziecko może liczyć przedmioty;
– pogrupowanie przedmiotów lub zabawek ze względu na ich przeznaczenie (np. klocki, samochody, warzywa i garnki na oddzielne kupki);
– grupowanie zabawek z uzasadnieniem dlaczego nie pasują do konkretnej grupy przedmiotów.
Ćwiczenia wzrokowe a zabawa
Przedstawione ćwiczenia pamięci wzrokowej, to tak naprawdę zabawy z dzieckiem. W zależności od wieku zmienia się poziom trudności, zadajemy dziecku coraz trudniejsze pytania, przedmioty stają się coraz mniejsze.
Zabawy dla najmniejszych dzieci, rozwijające percepcję wzrokową na poziomie zmysłowych opisałam w artykule „Percepcja wzrokowa: ćwiczenia – poznawanie przez zmysły”.
