Boom konkursów na projekty unijne ucichł wraz z końcem 2013 roku. Nastał okres wyczekiwania na kolejną falę funduszy, z których bardzo chętnie korzystają mikro-, małe i średnie przedsiębiorstwa nastawione na rozwój działalności.
Autor: Szymon Mironowicz
8 stycznia br. rząd przyjął Umowę Partnerstwa, która określa kierunki interwencji w latach 2014-2020. Mimo iż dokument ten nie został jeszcze ratyfikowany przez Komisję Europejską, wskazane cele rozwojowe pozwalają przewidzieć, które sektory polskiej gospodarki będą wspierane funduszami unijnymi do 2020 roku. Do rozdysponowania jest, bagatela, 77 mld euro.
Umowa przedstawia szereg celów tematyczny, na podstawie których wiadomo, na jakie inwestycje można będzie pozyskać dotacje dla małych i średnich przedsiębiorstw. Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju podaje konkretne przykłady działań, które będą wspierane dotacjami unijnymi.
Na cel pierwszy „Wzmocnienie badań naukowych, rozwoju technologicznego i innowacji” przeznaczone zostanie niemal 10,5 mld euro. Cel ten skierowany będzie na wsparcie infrastruktury badawczo-rozwojowej oraz badań pod kątem innowacji, a także powiązań między firmami, szkołami wyższymi czy centrami badawczo-rozwojowymi. W ramach tego celu przedsiębiorstwa mogą starać się o wsparcie na stworzenie lub rozwój zaplecza badawczo-rozwojowego, realizację działań badawczo-rozwojowych, wdrażanie wyników badań naukowych, bądź technologii oraz praw do własności intelektualnej. Wspierane będzie również świadczenie usług badawczo-rozwojowych polegających na stworzeniu nowego produktu lub technologii, mającej na celu poprawę jakości danego wyrobu lub technologii produkcji. Podczas oceny projektów niemałe znaczenie będzie miało, czy dany projekt wpisuje się w działania regionalnych strategii inteligentnej specjalizacji.
Drugi cel tematyczny to „Zwiększenie dostępności, stopnia wykorzystania i jakości technologii informacyjno-komunikacyjnych (TIK)”. Dotację mogą tu pozyskać firmy, które chcą rozwinąć lub wprowadzić TIK w swojej firmie, np. poprzez wprowadzenie wirtualnego systemu obsługi, organizacji i nowoczesnego zarządzania personelem lub informacją. Możliwy będzie również zakup sprzętu, oprogramowania i licencji na oprogramowanie, które posłużą wprowadzeniu nowej e-usługi, systemu zarządzania sprzedażą i usługami on-line czy uruchomieniu portalu multimedialnego. Pula środków na ten cel wyniesie ponad 3,8 mld euro.
Trzeci cel tematyczny „Podnoszenie konkurencyjności sektorów: MŚP, rolnego oraz rybołówstwa i akwakultury” obejmie konkretne działania, na które przeznaczone będzie ponad 5,3 mld euro. Cel ten ma finansować przedsięwzięcia dotyczące promowania przedsiębiorczości, tworzenia nowych firm, opracowywania i wprowadzania nowych modeli biznesowych, w szczególności na rynek międzynarodowy. Zatem mikro-, małe i średnie firmy otrzymają dotacje na inwestycje w nowoczesne maszyny i sprzęt produkcyjny, rozbudowę przedsiębiorstwa prowadzącą do wprowadzenia na rynek nowych lub ulepszonych produktów lub usług (w tym turystycznych). Finansowane będą także misje gospodarcze i wizyty studyjne zacieśniające międzynarodową współpracę gospodarczą przedsiębiorstw, działania promujące polskie firmy na rynkach międzynarodowych, np. poprzez udział w targach, wystawach, itp. Wsparcie otrzymają też przedsiębiorstwa nastawione na wzrost eksportu i zdobywanie nowych rynków zbytu w kraju i poza granicami. Cel trzeci ma też za zadanie wesprzeć rozwój instrumentów finansowych, takich jak: fundusze pożyczkowe i poręczeniowe, dzięki czemu przedsiębiorstwa będą miały łatwiejszy dostęp do kapitału zewnętrznego. Oznacza to, że pojawi się więcej tanich, nisko oprocentowanych kredytów i pożyczek na rozwój działalności.
Cel czwarty zainteresuje zapewne przedsiębiorców planujących użycie odnawialnych źródeł energii w swojej firmie. Ponad 8 mld euro to kwota przeznaczona na promowanie efektywności energetycznej w naszym państwie. Na unijną pomoc finansową mogą liczyć firmy, które zastosują rozwiązania minimalizujące straty energii elektrycznej, ciepła oraz wody. Jednym z pomysłów realizujących ten cel jest budowa własnego źródła energii odnawialnej.
Kolejny cel wspierający rozwój firm z sektora mikro-, małych i średnich przedsiębiorstw będzie polegał na promowaniu trwałego zatrudnienia, wysokiej jakości oraz wsparciu mobilności pracowników. Na te działania UE przeznaczy prawie 5 mld euro. Fundusze zostaną rozdysponowane m.in. na rozszerzenie kwalifikacji pracowników (szkolenia, usługi doradcze i diagnostyczne) i zastosowanie nowoczesnych metod zarządzania przedsiębiorstwem. Przedsiębiorcy, których firmy znalazły się w sytuacji kryzysowej przez negatywne skutki zmiany gospodarczej, będą mogli skorzystać z doradztwa, które pozwoli przygotować i wprowadzić plan rozwoju działalności, bądź plan restrukturyzacji.
Na uwagę zasługuje również cel dotyczący ochrony środowiska naturalnego i wspierania efektywnego gospodarowania zasobami. Priorytetowe projekty dla firm obejmą m.in. wdrażanie nowoczesnej gospodarki odpadami poprzez ponowne wykorzystanie surowców i odzysk energii, czy też systemów monitorujących jakość powietrza i redukcję zanieczyszczeń. Na ten cel Unia przeznaczy niemal 6 mld euro.
Przygotowując plany wykorzystania dotacji w realizacji ambicji rozwojowych firmy, w analizie powyższych możliwości nie można zapomnieć o planowanej intensyfikacji pomocy zwrotnej kosztem dotacji bezzwrotnych, z którymi mieliśmy dotąd najczęściej do czynienia. Ostateczny podział pomiędzy te dwa rodzaje wsparcia będzie wypadkową silnych czynników. Z jednej strony do stosowania pomocy zwrotnej zachęca możliwość wielokrotnego wykorzystania tych samych środków, z czym związane jest stymulowanie gospodarki (w tym po 2020 roku). Z drugiej jednak strony wiadomo, że firmy z sektora MŚP mają bardzo niską gotowość opierania swoich działań rozwojowych o środki obce (np. Badania Lewiatana pokazują, że tylko 9 proc. firm MŚP skorzystało kiedykolwiek ze środków obcych przy obsłudze swoich inwestycji). Można więc przypuszczać, że w ostatecznym kształcie działania B+R, a więc działania obarczone bardzo dużym ryzykiem, będą stymulowane dotacjami bezzwrotnymi. Instrumenty zwrotne także znajdą się w polu zainteresowania. Za takim rozwiązaniem przemawia zwiększenie nacisku na popieranie grantami inwestycji, które ze swojej natury są efektywne, a sama dotacja jedynie przyspiesza ich realizację. Na szczegóły jednak musimy poczekać do pierwszych naborów, czyli do czwartego kwartału 2014 roku.
Więcej informacji na temat perspektywy finansowej na lata 2014 – 2020 pojawi się dopiero w drugim lub trzecim kwartale tego roku. Z już dostępnych informacji wynika, że w przyszłych latach można spodziewać się mniejszej ilości dotacji bezzwrotnych. Ich miejsce zastąpią pożyczki z niską skalą oprocentowania. Dotychczas przedsiębiorcy bez wahania sięgali po dotacje, a fundusze zwrotne cieszyły się znacznie mniejszym powodzeniem, można się więc domyślać, że niektórzy właściciele firm nie będą zachwyceni zmianami. Na korzyść instrumentów zwrotnych przemawiają dwa fakty. Po pierwsze, z cyrkulujących pieniędzy skorzysta niewątpliwie więcej przedsiębiorstw. Po drugie, pożyczki psują rynek w dużo mniejszym stopniu niż dotacje.
Na zdj. Szymon Mironowicz odbiera podziękowanie od Alicji Roszkowskiej, prezes Fundacji Art – S.O.S.
Więcej o autorze:
Szymon Mironowicz – ukończył studnia prawnicze w 2008 roku. Menedżer firmy consultingowej i społecznik. Od 2009 roku Prezes Forum Rozwoju Regionalnego Polska Wschodnia.
