Istnieją dramaty, o których nie można zapomnieć przez całe życie. Są takie wspomnienia, które nigdy nie blakną, i emocje, których nie koi czas. Szczęśliwcom żyjącym w latach pokoju trudno sobie wyobrazić dramat wojny, zrozumieć koszmar przedwcześnie utraconych bliskich, nagle rozbitych rodzin i wszechogarniającego strachu przed tym, co przyniosą kolejne dni. Ci, którzy to przeżyli, świadkowie i rodziny ofiar Obławy Augustowskiej, opowiedzieli przed kamerami o wydarzeniach z lipca 1945 roku.
Źródło: oblawa-augustowska.pl i FILMFORUM
Projekt „To był lipiec 1945 – program filmowej edukacji historycznej” miał za zadanie upowszechnianie wiedzy na temat Obławy Augustowskiej, zwanej też w północnej Polsce „Drugim Katyniem” . Zarejestrowano wspomnienia świadków jednej z największych, zaraz po Katyniu (ale bliższej czasowo i geograficznie), tragedii Polaków, która wydarzyła się dwa miesiące po zakończeniu wojny. Dokumentacja została wykorzystana podczas warsztatów filmowych dla młodzieży, których celem było stworzenie krótkich etiud o tematyce historycznej.
Uczestnicy warsztatów mieli okazję skorzystać ze wsparcia uznanych polskich filmowców, w tym mistrzów: Jerzego Hoffmana i Andrzeja Fidyka. Do grona wykładowców projektu zaproszono również m.in. Izę Pająk (montażystkę filmową), dr Teresę Kaczorowską (reporterkę, pisarkę i poetkę), Ewę Szwarc (producentkę filmową) oraz Marcina Kota Bastkowskiego (montażystę filmowego).
Filmy zrealizowane przez młodzież zostały zaprezentowane podczas publicznych pokazów w kinach w Olsztynie i Warszawie, a teraz są dostępne także online.
„I ZAWIEŹLI MNIE BRYCZKĄ”
Historię rozbicia swojej rodziny przez wydarzenia z lipca 1945 roku opowiada Marianna Selwent. Wspomina także o zwyczajnym życiu, które próbowała prowadzić w trakcie okupacji, o koleżankach, pracy, codzienności, o osobistych motywacjach, próbach odnalezienia się w niezrozumiałej sytuacji.
„MIAŁEM 18 LAT”
„ZIELARKA”
„TO BYŁ LIPIEC 1945”
Wywiad z księdzem Stanisławem Wysockim pokazuje, jak trwały wpływ pozostawiły wydarzenia Obławy Augustowskiej w społeczności Podlasia, dotkniętej tym dramatem. Jak ważne jest dla nich upamiętnienie tych zdarzeń, wciąż nie do końca wyjaśnionych i wciąż boleśnie odciśniętych na świadkach i ofiarach tej zbrodni.
„KAMIENIE MILCZĄ”
Andrzej Strumiłło stara się znaleźć odpowiedź na te pytania, ilustrując za pośrednictwem sztuki emocje ofiar i ich rodzin – wciąż żywe wśród ludności Podlasia. Nieznane miejsca pochówku nie pozwoliły bliskim ofiar uporać się ze stratą. Z inicjatywy profesora Strumiłły powstał symboliczny grób – pomnik-memoriał, miejsce pamięci ofiar Obławy Augustowskiej, położone na wzgórzu, we wsi Giby. Składa się z ponad 350 ogromnych głazów narzutowych z granitu suwalskiego. Każdy z nich reprezentuje symbolicznie innego „zaginionego” z tej ziemi.
Organizator: FILMFORUM.
Dofinansowano ze środków Programu Wieloletniego NIEPODLEGŁA na lata 2017-2022 w ramach Programu Dotacyjnego „Niepodległa”.
Projekt jest współfinansowany ze środków Ministerstwa Obrony Narodowej.
Projekt zrealizowany przy wsparciu Filmoteki Narodowej – Instytutu Audiowizualnego.
Partnerzy: Związek Pamięci Ofiar Obławy Augustowskiej 1945 Roku, Fundacja na Rzecz Niematerialnego Dziedzictwa Kultury w Polsce.
Patronat: Narodowy Instytut Dziedzictwa.
Opieka artystyczna: Jerzy Hoffman, Iza Pająk, Marcin Kot Bastkowski, Andrzej Fidyk, Waldemar Czechowski, Teresa Kaczorowska, Ewa Szwarc.
Opieka techniczna: Kuba Bastkowski, Jan Lewandowski.