W Białej Synagodze w Sejnach i w Międzynarodowym Centrum Dialogu w Krasnogrudzie w ostatni weekend wszelkie rozmowy skupione były wokół polsko-litewskiej współpracy i porozumienia na różnych płaszczyznach. Zaproszeni goście, wspominane osoby, wydarzenia – to wszystko dotyczyło szeroko rozumianego kontekstu, w którym znalazły się obecnie Litwa – Polska – Europa.
Alfabet dialogu w „Pograniczu”
A – Antanas Baranasukas. W sobotę – 3 maja w Białej Synagodze odbyła się debata dotycząca idei pobudzonych do życia ponad 100 lat temu przez Antoniego Baranowskiego, poetę i biskupa sejneńskiego. Dyskusja, w której wzięli udział goście z Kowna, Sejn, Wilna, Białegostoku i Gdańska, toczyła się wokół książki Egidijusa Aleksandravičiusa „Antanas Baranauskas. Szlak wieszcza”. Problemy tak odległe w czasie, okazały się być wciąż aktualne. Kwestie narodowościowe żywo dyskutowane w czasach Antoniego Baranowskiego, nie straciły na aktualności. Baranauskas, gorący orędownik uzdrowienia stosunków polsko-litewskich, nazywany przez litewskich nacjonalistów polonofilem, nie miał łatwej drogi ku realizacji założonego zadania. Dzięki swemu dążeniu stał się niewątpliwym autorytetem dla… społeczności polskiej: Kiedy się zmarło biskupowi Baranauskasowi w Sejnach, temu uznanemu już naszemu sąsiadowi, litewskiemu pisarzowi, w imieniu Litwinów nie było ani wieńców, ani jakichkolwiek publicznych oznak żałoby po tym mężu, mimo wszystko zasłużonym dla naszego piśmiennictwa. Wieńce na jego mogile złożyli Niemcy i Polacy, na przykład rodzina Rekosza, kowieńskiego fabrykanta, rodzina Bociarskich i gazeta Kurier Warszawski. Taki stosunek do autora „Borku oniksztyńskiego” jest godny pożałowania (nekrolog Baranauskasa w książce: „Antanas Baranauskas. Szlak wieszcza”).
Aloyzas Stasiulevičius – wystawa tego artysty została zorganizowana w Białej Synagodze w Sejnach z okazji 20. rocznicy podpisania umowy między Polską a Litwą w kwestii przyjaznych relacji oraz sąsiedzkiej współpracy. – Wystawa prac nosi symboliczny tytuł „Wilno: między sacrum a profanum”. Odzwierciedla to, w moim przekonaniu, nie tylko piękno duchowe Wilna, ale również stosunki Litwy i Polski na przestrzeni wieków. Dzieje się tak, gdyż nasza wspólna historia, dziedzictwo, sąsiedztwo i uznawane wartości są unikalne – uważa Vida Bagdonavičienė, konsul Republiki Litewskiej w Sejnach.
Każdy z obrazów Aloyzasa Stasiulevičiusa to osobna opowieść. Ekspozycję w Białej Synagodze tworzy więc 30 opowiadań o Wilnie – mieście, w którego mury wpisana jest historia i dramat. Aloyzas Stasiulevičius, obecny podczas wernisażu, mówi o sobie, że jest malarzem chrześcijańskim. – Bliska jest mi idea miłości Chrystusa – podkreślił w sobotę – 3 maja artysta, dodając do myśli towarzyszącej swojej twórczości słowa Jana Pawła II, że artyści swój talent powinni wykorzystywać do szerzenia miłości wśród bliźnich. Stasiuleviciusowi bliskie są wątki polsko-litewskiej współpracy. Jak zaznacza – oba narody łączy europejska, chrześcijańska kultura, w której Polacy i Litwini zawsze współistnieli razem. Polska to dla wileńskiego artysty Czesław Miłosz, Krzysztof Penderecki, Andrzej Wajda, Adam Hanuszkiewicz, Tadeusz Kantor.
D – Litewska Gwiazda Dyplomacji. Podczas Sąsiedzkiego Forum Dialogu „Polska – Litwa – Europa” w Białej Synagodze w Sejnach Vida Bagdonavičienė, w imieniu Linasa Linkievičiusa, Ministra Spraw Zagranicznych Republiki Litewskiej, odznaczyła Małgorzatę Sporek-Czyżewską honorowym medalem „Litewskiej Gwiazdy Dyplomacji” – za szczególne zasługi w rozwijaniu polsko-litewskiej współpracy kulturalnej.
G – getto: Afisze getta wileńskiego. W „Domu Pogranicza” wciąż można oglądać reprodukcje plakatów z czasów wojny. Więcej informacji na temat tej ekspozycji w artykule: Dowód siły ducha – Fania Brancowska.
M – Międzynarodowe Centrum Dialogu w Krasnogrudzie. W niedzielę – 4 maja odbyły się tam spotkania i debaty wokół książek: „Palimpsest Międzymorza” Leszka Szarugi (znaczenie obszaru kresowego w historii Europy Środkowo-Wschodniej, aspiracje polityczne, wpływy religijne) oraz „Moment osobisty. Stempowski. Czapski. Miłosz” Doroty Sieroń-Galusek (kluczowe momenty w życiu, będące konsekwencją motywacji własnych i wpływu otoczenia).
P – Niccolo Paganini. Otwarciu Sąsiedzkiego Forum Dialogu towarzyszył koncert dwóch litewskich artystów – skrzypka Gediminasa Dalinkeviučiusa oraz gitarzysty Simonasa Bušmy. W programie występu znalazły się kompozycje Niccolo Paganiniego. Gediminas Dalinkeviučius w latach 2000-2004 był posłem na Sejm Republiki Litewskiej i przewodniczącym sejmowej Komisji Praw Człowieka. Pełnił też funkcje: dyrektora Domu Kompozytorów, kierownika wydziału Państwowej Filharmonii Litewskiej, dyrygenta i kierownika kowieńskiej orkiestry kameralnej, której był także założycielem.
Fot. Niebywałe Suwałki