Zwiększenie poziomu zatrudnienia młodych ludzi to jeden z punktów programu wyborczego Czesława Renkiewicza. Od zaprzysiężenia prezydenta Suwałk upłynął ponad rok. Sprawdziliśmy, co zmieniło się w tym czasie w Ratuszu, miejskich spółkach i innych jednostkach.
Autor: Iwona Danilewicz
Komentarze ekspertów: adw. Bartosz Majda, apl. adw. Karolina Nowacka
Już na początku warto zaznaczyć, że optymistyczne kształtowanie polityki kadrowej, o którym mówił przed wyborami samorządowymi w 2014 roku Czesław Renkiewicz, to dobra i wolna wola prezesów poszczególnych spółek i dyrektorów jednostek podległych miastu. To oni odpowiadają za kwestie zatrudniania. Gdy więc – jeszcze w grudniu 2015 r. – podczas podsumowania pierwszego roku II kadencji prezydent Suwałk mówił o tym, że swoją zapowiedź dotyczącą „uwalniania stanowisk” realizuje, miał na myśli głównie sytuację w Urzędzie Miejskim (więcej informacji niżej). W Ratuszu pracuje obecnie 207 osób. To największy „zakład pracy”, który został uwzględniony w tej analizie*. Z informacji przekazanych przez prezydenta Suwałk wynika, że od momentu jego zaprzysiężenia (co miało miejsce w grudniu 2014 roku) z pracy odeszło 28 pracowników. Na przestrzeni roku (od grudnia 2014 r. do grudnia 2015 r.) zatrudniono 25 osób. W tej grupie znalazło się 15 osób w wieku do 30 lat.
Zmiany, zmiany…
Doświadczenie w zarządzaniu zespołami ludzkimi to podobno jedno z kluczowych wymagań względem kandydatów ubiegających się o bardziej wymagające, a więc i lepiej opłacalne stanowiska. Co ciekawe, w Suwałkach funkcja funkcji nierówna. Na niektóre stanowiska kandydaci aplikują chętniej niż na inne. Co więcej, stanowiska kierownicze – jak np. naczelnik wydziału czy też funkcje bardziej odpowiedzialne – jak np. sekretarz Urzędu Miejskiego zostały powierzone osobom z większym doświadczeniem i stażem pracy. Rotacja pracowników pokazuje jednak jeszcze inną zależność.
Sporo problemów wystąpiło przy poszukiwaniu kandydata na prezesa Parku Naukowo-Technologicznego Polska-Wschód. Ta spółka, w której wspólnikiem większościowym jest Miasto Suwałki, tylko w ciągu dwóch lat – w 2014 i 2015 roku miała kilku prezesów. Bartosz Sokół w marcu 2014 roku objął zarządzanie PNTPW, następnie prezesem był Cezary Cieślukowski, a do czasu objęcia stanowiska przez obecnego szefa – Rafała Peszkę, PNTPW kierował Marcin Bonisławski, naczelnik Wydziału Rozwoju i Funduszy Wewnętrznych i zarazem członek rady nadzorczej PNTPW.
Trochę turbulencji w ubiegłym roku wydarzyło się także w Przedsiębiorstwie Gospodarki Komunalnej. Spółka została połączona z inną – Targowiskami Miejskimi. W wyniku pierwszego konkursu komisja nie zdecydowała się na rekomendację żadnego z kandydatów. Wreszcie kandydaturę Dariusza Przybysza wskazał Radzie Nadzorczej spółki sam prezydent Suwałk. Przybysz był wcześniej naczelnikiem Wydziału Ochrony Środowiska i Gospodarki Komunalnej Urzędu Miejskiego. Były prezes Targowisk Miejskich także znalazł przyzwoicie płatną posadę. Zbigniew Walendzewicz zastąpił na stanowisku Przedsiębiorstwa Gospodarki Odpadami Zbigniewa Makarewicza.
Do wielu zmian doszło w czasie II kadencji Czesława Renkiewicza również w samym Urzędzie Miejskim w Suwałkach. Wiosną 2015 roku został wybrany nowy sekretarz. Został nim Mariusz Klimczyk, za czasów prezydentury Józefa Gajewskiego – jego zastępca, następnie dyrektor Regionalnego Ośrodka Kultury i Sztuki, a potem dyrektor Biblioteki Publicznej w Suwałkach. Klimczyk zastąpił Adama Karczewskiego, który przeszedł do Wydziału Spraw Obywatelskich – jako naczelnik.
W strukturze urzędowych komórek doszło w tym czasie także do kilku przeobrażeń – prezydent Czesław Renkiewicz zlikwidował Wydział Komunikacji Społecznej i Promocji, utworzył Biuro Prezydenta. Zadania Wydziału Finansowego zostały zaś podzielone między Wydział Budżetowy oraz Wydział Podatków i Opłat.
Czesław Renkiewicz dokonał zmiany wśród swoich najbliższych współpracowników. Wieloletni zastępca prezydenta Marek Buczyński został zatrudniony w Bibliotece Publicznej. Buczyńskiego w fotelu wiceprezydenta zastąpiła Ewa Sidorek, polonistka i radna poprzednich kadencji. Do kilku zmian doszło też w Bibliotece Publicznej. Po przejściu Mariusza Klimczyka do Ratusza – funkcja dyrektora tej placówki została w wyniku konkursu powierzona Marii Kołodziejskiej. Marek Buczyński pracuje obecnie jako członek redakcji samorządowej gazety „Dwutygodnik Suwalski”. Dziennikarzem w tym samym periodyku, wydawanym przez Bibliotekę Publiczną im. Marii Konopnickiej w Suwałkach, jest były rzecznik prasowy UM w Suwałkach – Jarosław Filipowicz.
W grudniu 2015 roku został ogłoszony konkurs na stanowisko komendanta Straży Miejskiej. Dotychczas pełniący tę funkcję Grzegorz Kosiński zrezygnował. Jak wynika z oficjalnych informacji – przejmie obowiązki kierownika Referatu ds. Obrony Cywilnej, Zarządzania Kryzysowego i Spraw Obronnych w Urzędzie Miejskim w Suwałkach.
Młodzi pracują
Wynagrodzenie z publicznych pieniędzy pobiera w Suwałkach bardzo dużo osób. Postanowiłam sprawdzić, ile wśród nich jest przedstawicieli tzw. młodego pokolenia, czyli osób poniżej 30. roku życia. Skupiłam się również na zasadach informowania o wakatach w poszczególnych spółkach i jednostkach. Interesującym mnie przedziałem czasowym był okres od grudnia 2014 roku do grudnia 2015 roku.
Urząd Miejski: Przypomnę, że z danych przekazanych przez prezydenta Suwałk w Urzędzie Miejskim zostało zatrudnionych 25 osób, w tym 15 poniżej 30. roku życia. O tym pisałam już wyżej. Od służb prasowych UM uzyskałam informację, że ogłoszeń o wolnych stanowiskach w Ratuszu najlepiej szukać w Biuletynie Informacji Publicznej UM w Suwałkach.
Suwalski Ośrodek Kultury: W Suwalskim Ośrodku Kultury jest zatrudnionych w pełnym wymiarze czasu pracy 70 osób, dodatkowo 7 osób w niepełnym wymiarze czasu pracy. 27 osób podpisało umowy cywilnoprawne. W opisywanym okresie w SOK znalazły zatrudnienie 3 osoby w ramach umowy o pracę na zastępstwa. Żadnych umów o pracę nie rozwiązano. W Suwalskim Ośrodku Kultury zatrudnione są 4 osoby poniżej 30 roku życia.
Park Naukowo-Technologiczny Polska-Wschód: Jedną z najmniej licznych suwalskich spółek jest Park Naukowo-Technologiczny, w którym pracuje 20 osób: 17 z nich w pełnym wymiarze czasy pracy, 2 osoby zatrudnione są na 1/2 etatu, 2 osoby wykonują pracę na mocy umowy-zlecenie. Rotacja pracowników w porównaniu z ich całkowitą liczbą była całkiem duża. Od grudnia 2014 r. do grudnia 2015 r. zatrudniono 10 osób (w tym na zastępstwo oraz w wyniku rotacji 8 osób). W tym samym okresie odeszło bądź zakończyło pracę 8 pracowników. Z informacji przekazanych przez PNTPW w Suwałkach wynika, że zatrudnionych jest tam 5 osób poniżej 30 roku życia (dodatkowo 2 osoby do grudnia 2015 r. ukończyły 30 lat). Gdzie szukać informacji o wakatach? Na stronie www.park.suwalki.pl oraz na tablicy ogłoszeń w siedzibie Parku, czasami w Powiatowym Urzędzie Pracy oraz na stronach internetowych z ofertami pracy.
Przedsiębiorstwo Gospodarki Odpadami: W przedsiębiorstwie Gospodarki Odpadami w Suwałkach obecnie jest zatrudnionych jest 41 osób (pełny wymiar czasu pracy). Od grudnia 2014 r. do grudnia 2015 roku zatrudniono 4 osoby, zaś odeszło 2 pracowników. W grupie poniżej 30. roku życia jest tylko 1 osoba. Ogłoszenia o naborze pracowników umieszczane są w Powiatowym Urzędzie Pracy, na tablicy informacyjnej przedsiębiorstwa oraz w lokalnym radiu.
Zarząd Budynków Mieszkalnych (do czasu przekształcenia w TBS): W Zarządzie Budynków Mieszkalnych w Suwałkach zatrudnionych jest 58 pracowników w pełnym wymiarze czasu pracy. Od grudnia 2014 r. do grudnia 2015 r. stosunek pracy rozwiązany został z 4 pracownikami, zatrudniono 2 pracowników, w tym 1 osobę na umowę na zastępstwo w wieku poniżej 30 lat. Ogłoszenia o naborze umieszczane są na stronach internetowych Urzędu Miejskiego w Suwałkach, na stronie ZBM oraz na tablicy ogłoszeń.
Muzeum Okręgowe: W Muzeum Okręgowym jest zatrudnionych 37 osób (35 na cały etat, jedna na 1/2 etatu i jedna na 3/4 etatu). Od grudnia 2014 roku do grudnia 2015 roku 2 osoby (2 x 1/2 etatu) odeszły na emeryturę, a na to miejsce została przyjęta 1 osoba na pełny etat. Z informacji przekazanych przez dyrektora Muzeum Okręgowego, Jerzego Brzozowskiego wynika, że w tej placówce nie ma ani jednego pracownika w wieku poniżej 30. roku życia. Jeśli w Muzeum Okręgowym jest jakikolwiek wakat, informacja o nim pojawia się na stronie internetowej placówki i na tablicy ogłoszeń. – W wyjątkowych wypadkach kontaktujemy się z Urzędem Pracy. Ale tak naprawdę to przy tempie rotacji kadr w muzeum (średnio 1 osoba na rok lub dwa lata) specjalne drogi poszukiwania pracowników nie są potrzebne. W dziale kadr muzeum znajduje się teczka i komputerowy katalog z podaniami o pracę złożonymi w ostatnim czasie. Wszystkie osoby, które w ostatnich latach znalazły pracę w muzeum już wcześniej z nami współpracowały – jako stażyści, wolontariusze lub na umowy zlecenia lub o dzieło – i ich przydatność do pracy w muzeum została sprawdzona – dodaje Jerzy Brzozowski.
Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji: Obecnie w PWiK w Suwałkach jest zatrudnionych (stan na dzień 18.12.2015 r.) 116 osób. W spółce od 1 grudnia 2014 r. do 30 listopada 2015 r. zostały zatrudnione 4 osoby, a odeszło z pracy 7 osób. W grupie osób zatrudnionych jest 16 osób poniżej 30. roku życia. Informacji o wolnych stanowiskach pracy można szukać PUP.
Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej: W PEC w Suwałkach zatrudnione są 194 osoby w pełnym wymiarze czasu pracy (w tym 12 osób w wieku poniżej 30 roku życia). W opisywanym okresie zawarto 6 umów zleceń ze zleceniobiorcami zewnętrznymi i 1 umowę zlecenie z pracownikiem, który jest jednocześnie zatrudniony w PEC na umowę o pracę w pełnym wymiarze czasu pracy. W okresie od grudnia 2014 roku do grudnia 2015 roku zatrudniono 9 osób (w tym 5 osób w wieku poniżej 30 roku życia), zwolniono 10 osób (w tym 2 osoby w wieku poniżej 30 roku życia). Informacji o wakatach należy szukać na stronie internetowej PEC i w Powiatowym Urzędzie Pracy.
Ośrodek Sportu i Rekreacji: Obecnie w OSiR pracuje 114 osób. 109 zatrudnionych jest w pełnym wymiarze czasu pracy, a 5 osób w niepełnym wymiarze. Od grudnia 2014 r. do grudnia 2015 r. zatrudnionych zostało 23 pracowników, a odeszło 27. Wśród pracowników Ośrodka jest 7 osób poniżej 30. roku życia. Ogłoszenia o wolnych stanowiskach urzędniczych są publikowane w Biuletynie Informacji Publicznej Urzędu Miejskiego w Suwałkach.
Zarząd Dróg i Zieleni w Suwałkach: W Zarządzie Dróg i Zieleni w Suwałkach na dzień 23 grudnia 2015 r. zatrudnionych jest 109 pracowników (w tym 1 osoba na ½ etatu): w tym: 87 pracowników stałych; 19 pracowników – roboty publiczne; 3 pracowników – zatrudnienie na zastępstwo (2 urlopu macierzyńskie i długotrwała choroba ) oraz 6 osób na umowy cywilnoprawne (informatyk, bhp, osoby sprzątające). W opisywanym okresie zatrudnionych zostało 37 osób, a zwolnionych 27. Zarząd Dróg i Zieleni w Suwałkach korzysta z zatrudnienia osób bezrobotnych z programów oferowanych przez Powiatowy Urząd Pracy w Suwałkach w ramach robót publicznych. Z informacji przekazanych przez Bożennę Dąbrowską wynika, że programy te są organizowane na okres 6 miesięcy, z warunkiem zatrudnienia na dalsze 3 miesiące. Umowa z 2014 roku obowiązywała do 31 maja 2015 r., natomiast zatrudnienie z umowy z dnia 04.05.2015 r. potrwa do 31.01.2016 r. Zatrudnianie bezrobotnych w ramach oferowanych programów wpływa na dużą rotację pracowników. W Zarządzie Dróg i Zieleni w Suwałkach pracuje 12 osób poniżej 30. roku życia. Ogłoszenia o poszukiwaniu pracowników na stanowiska urzędnicze umieszczane są w Biuletynie Informacji Publicznej oraz na tablicy informacyjnej w jednostce, a zapotrzebowanie na pozostałych pracowników zgłaszane jest do Powiatowego Urzędu Pracy w Suwałkach.
Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej: W Miejskim Ośrodku Pomocy Społecznej zatrudnionych jest 176 osób, w tym na pełnym etacie pracuje 169 osób, na niepełnym etacie – 5 osób. Umowy cywilnoprawne zostały podpisane z 38 pracownikami. W analizowanym okresie w MOPS do pracy przyjęto 32 osoby. Zrezygnowało lub odeszło – 26 pracowników. W MOPS zatrudnionych jest 17 osób w wieku poniżej 30. roku życia. Informacje o wolnych stanowiskach w tej jednostce zamieszczane są na stronie internetowej MOPS i w Biuletynie Informacji Publicznej Urzędu Miejskiego – w przypadku ogłoszeń o naborach na stanowiska urzędnicze oraz kierownicze, a także – w przypadku stanowisk pomocniczych i obsługi – można znaleźć wśród ogłoszeń w Powiatowym Urzędzie Pracy.
Biblioteka Publiczna im. Marii Konopnickiej: W Bibliotece Publicznej, filiach, Midicentrum oraz „Dwutygodniku Suwalskim” (wydawcą periodyku jest BP) zatrudnione są 42 osoby, w tym 6 pracowników na niepełnym etacie. W okresie od grudnia 2014 do grudnia 2015 zatrudnienie znalazło tam 8 osób, zaś z 1 osobą rozwiązano umowę o pracę. Biblioteka zatrudnia 5 osób poniżej 30. roku życia. Ogłoszenia o wolnych stanowiskach pracy publikowane są na stronie internetowej jednostki.
Zasady ogłaszania naboru na wolne stanowiska urzędnicze – komentarz: adw. Bartosz Majda i apl. adw. Karolina Nowacka, Majda Kancelaria Adwokacka
Stabilność zatrudnienia, pewność wypłaty wynagrodzenia oraz stałe godziny pracy – tym urzędy państwowe i samorządowe kuszą potencjalnych kandydatów. Wśród ubiegających się o posadę urzędniczą panuje przekonanie, że do urzędu nie można dostać się bez wsparcia rodziny, znajomości lub pieniędzy, a ogłaszane przez urzędy konkursy są „ustawione”. Przyczyn takich generalizacji upatrywać należy w ograniczonej liczbie etatów, małej rotacji kadr na niektórych stanowiskach, a także w ogólnym problemie młodych absolwentów ze znalezieniem pracy.
Niemniej jednak proces zatrudniania nowych pracowników w urzędach publicznych różni się od tego, który znamy z prywatnych firm. Na jednostkę prowadzącą rekrutację ustawodawca nałożył ściśle określone wymagania, przede wszystkim w celu zapewnienia wolności i konkurencyjności tego procesu, a tym samym realizacji konstytucyjnego prawa, tj. zasady równego dostępu obywateli do służby publicznej.
Kwestie zatrudniania pracowników na wolnych stanowiskach urzędniczych regulują odpowiednie przepisy prawa. W przypadku urzędów podległych administracji rządowej (czyli np. urzędów wojewódzkich) stosuje się przepisy ustawy o służbie cywilnej z dnia 21 listopada 2008 r., a odnośnie urzędów podległych samorządom terytorialnym (czyli np. urzędu marszałkowskiego) – przepisy ustawy o pracownikach samorządowych z dnia 21 listopada 2008 r.
I tak, zgodnie z art. 6 ustawy o służbie cywilnej, nabór do korpusu służby cywilnej jest otwarty i konkurencyjny, każdy obywatel ma prawo do informacji o wolnych stanowiskach pracy w służbie cywilnej. Analogicznie, stosownie do art. 11 ust. 1 ustawy o pracownikach samorządowych, nabór kandydatów na wolne stanowiska urzędnicze, w tym na kierownicze stanowiska urzędnicze, jest otwarty i konkurencyjny. Pozostałe kwestie zatrudniania pracowników również zostały uregulowane w podobny sposób, dlatego też poniżej zostaną one omówione wspólnie dla korpusu służby cywilnej i pracowników samorządowych.
Nabór na wolne stanowisko urzędnicze przeprowadza się w ciągu trzech miesięcy od powstania wakatu. Ogłoszenie o wolnym stanowisku urzędniczym, w tym kierowniczym stanowisku urzędniczym, oraz o naborze kandydatów na to stanowisko umieszcza się w Biuletynie Informacji Publicznej urzędu oraz na tablicy informacyjnej w jednostce, w której jest prowadzony nabór. Informacje o wolnych stanowiskach w służbie cywilnej są dodatkowo zamieszczane w Biuletynie Informacji Publicznej Kancelarii Prezesa Rady Ministrów. Zaznaczyć trzeba, że ustawodawca nie zakazuje umieszczenia takich ogłoszeń również w miejscach innych od powyżej wskazanych, np. w prasie lokalnej i na portalach internetowych.
Ustawodawca w sposób dość precyzyjny określa natomiast minimum treści ogłoszenia o naborze, które sporządzane jest w oparciu o opis danego stanowiska pracy i powinno jasno wskazywać, które wymagania dotyczące kandydatów są niezbędna, a które dodatkowe. Co za tym idzie, treść ogłoszenia powinna zawierać co najmniej: nazwę i adres jednostki, której dotyczy nabór, określenie stanowiska, które będzie zajmował wyłoniony w procesie naboru kandydat wraz ze wskazaniem wymagań związanych z tym stanowiskiem oraz przewidywanym zakresem wykonywanych zadań, a także podaniem informacji o warunkach pracy, jakie na tym stanowisku występują. Ponadto, konieczną częścią treści ogłoszenia jest informacja, czy w miesiącu poprzedzającym datę upublicznienia ogłoszenia wskaźnik zatrudnienia osób niepełnosprawnych w jednostce, w rozumieniu przepisów o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, wynosi co najmniej 6%. Jeżeli jest niższy, osoba niepełnosprawna będzie miała pierwszeństwo w zatrudnieniu, o ile znajdzie się w finale konkursu, czyli grupie osób wyłonionych przez specjalną komisję. Jeżeli odsetek jest wyższy, nie będzie preferencji dla osób niepełnosprawnych w postępowaniu kwalifikacyjnym. Dodatkowo ogłoszenie musi wskazywać także wymagane dokumenty wraz z określeniem terminu i miejsca ich składania. Przy czym termin do składania dokumentów określony w ogłoszeniu o naborze nie może być krótszy niż 10 dni od dnia opublikowania tego ogłoszenia w Biuletynie Informacji Publicznej.
Następnym po ogłoszeniu etapem procedury naboru jest rozstrzygnięcie postępowania rekrutacyjnego, czyli wyłonienie najlepszego kandydata. Z uwagi na brak ścisłej regulacji prawnej procedury naboru na stanowiska urzędnicze może ono przybrać formę testu kwalifikacyjnego, psychologicznego, zadania problemowego czy też rozmowy kwalifikacyjnej, itp. Po zakończeniu naboru niezwłocznie należy upowszechnić informację o wyniku naboru w miejscach, w których zamieszczane było ogłoszenie o naborze. Warto w tym miejscu wskazać, że informacje o kandydatach, którzy zgłosili się do naboru, stanowią informację publiczną, ale tylko w zakresie objętym wymaganiami związanymi ze stanowiskiem określonym w ogłoszeniu o naborze.
Nie należy przy tym zapominać, że oferty należy składać w odpowiedzi na konkretne ogłoszenie, biorąc pod uwagę konieczność spełniania wymogów niezbędnych określonych w ogłoszeniu. Oferty złożone w niewłaściwym terminie, tj. przed ukazaniem się ogłoszenia lub po terminie wskazanym w ogłoszeniu, nie będą brane pod uwagę w postępowaniu rekrutacyjnym.
Źródła: 1. Ustawa z dnia 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych (Dz. U. Nr 223, poz. 1458 z późn. zm.) 2. Ustawa z dnia 21 listopada 2008 r. o służbie cywilnej (Dz. U. Nr 227, poz. 1505 z późn. zm.)