Odkrycie prawie czterystuletniego ikonostasu w Nowoberezowie koło Hajnówki, okrzykniętego najstarszym w tej części Europy, stało się wydarzeniem porównywalnym z odnalezieniem obrazu El Greca na Mazowszu – tak przekonują historycy sztuki.
Narodowy Instytut Konserwacji Zabytków natychmiast podjął decyzję o koniecznej interwencyjnej konserwacji. To nie pierwsze odkrycie w ramach projektu „Scalenie dziedzictwa”, prowadzonego przez badaczy z Instytutu Sztuki PAN, którzy od lat dokonują inwentaryzacji zabytków na dawnym zachodnim pograniczu Kresów I Rzeczypospolitej. Dotychczasowe znaleziska to głównie artefakty z XIX i XVIII wieku, jednakże odkrycie ikonostasu z XVII stulecia stanowi niezwykłe wydarzenie.
Eksperci odpowiedzialni za odkrycie, w tym prof. Zbigniew Michalczyk, dr Piotr Jamski i Jan Nowicki z zespołu Katalogu Zabytków Sztuki w Polsce, zaskoczeni są dobrym stanem zachowania części tego blisko czterystuletniego dzieła – aż 17 fragmentów zachowało się w ok. 50 procentach.
– Bezcenne znalezisko, wyjątkowe w naszej części Europy, potrzebuje jednak szybkiej konserwacji. Dlatego uruchomiliśmy wsparcie w trybie interwencyjnym – wyjaśnił dr Michał Laszczkowski, dyrektor Narodowego Instytutu Konserwacji Zabytków. Dodatkowo, ze względu na historyczne zniszczenia regionu, odnalezienie takiego skarbu nabiera jeszcze większego znaczenia.
Ikonostas został znaleziony na strychu cerkwi św. Jana Teologa w Nowoberezowie, ufundowanej przez Izabelę Branicką w roku 1771. Przypuszcza się, że wcześniej znajdował się w świątyni zbudowanej w tej samej miejscowości w roku 1617.
Narodowy Instytut Konserwacji Zabytków, utworzony przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, ma na celu podniesienie standardów konserwatorskich obiektów zabytkowych i ich otoczenia. Oprócz prac konserwatorskich, instytut prowadzi działalność edukacyjną, propagując historię konserwatorstwa oraz zmieniając sposób postrzegania zabytków w Polsce.
