Zdecydowana większość Polaków chce, aby dziedzictwo innych kultur traktować jak własne – wynika z badania przeprowadzonego przez pracownię PBS na zlecenie Narodowego Instytutu Konserwacji Zabytków.
Photo by: Kamil Timoszuk (www.KamilTimoszuk.pl)
Stosunek Polaków do zabytków innych kultur jest bezwzględnie pozytywny. Tak jak do wszystkich obiektów historycznych znajdujących się na terenie kraju. Nie widzimy różnicy pomiędzy tym, co związane z historią innych narodowości a tym, co wiąże się z dziejami kultury polskiej. Głównymi kryteriami traktowania obiektu jako „własnego” jest jego lokalizacja na terenie Polski i uznawanie go za część naszej historii. Niemal wszyscy badani rozumieją, że to burzliwe dzieje kraju zdecydowały o naszych granicach, a co za tym idzie – zabytkach.
– Powinno nas cieszyć, że współcześni Polacy postrzegają nasze dziedzictwo w duchu bliskim myśleniu obywateli I i II Rzeczpospolitej, kiedy mniejszości były liczebnie znaczące, a ich dorobek kulturowy postrzegany był jako wspólny – mówi dr Michał Laszczkowski, dyrektor Narodowego Instytutu Konserwacji Zabytków. – Wydaje się, że to efekt działań edukacyjnych i marketingowych, które są prowadzone od początku transformacji. To wspólny sukces samorządów, resortu kultury, społeczników z organizacji pozarządowych oraz mediów.
Zasadnicze dla badania jest pytanie o postrzeganie zabytków innych kultur przez polskie społeczeństwo. I tu wyniki są naprawdę zaskakujące. Aż 84 procent badanych uważa, że powinno się dbać o zabytki innych kultur, które nie mieszkają już w danym regionie. Tylko 7 procent jest odmiennego zdania. 70 procent Polaków chce, aby dziedzictwo mniejszości było lepiej promowane, a 63 procent jest za tym, aby uwzględnić tę kwestię w programie nauczania.
Polacy chcą poszerzać wiedzę na temat dziedzictwa kulturowego mniejszości, ale już teraz mają sporą orientację w tej kwestii. Sześciu na dziesięciu Polaków (59 procent) deklaruje, że zna zabytki innych kultur. Dotyczy to przede wszystkim świątyń (80 procent), cmentarzy (64 procent) oraz zamków i fortyfikacji (54 procent). Najczęściej kojarzone przez Polaków zabytki innych kultur to świadectwa kultury żydowskiej (74 procent) i niemieckiej (55 procent).
Za pozytywnym stosunkiem do dziedzictwa mniejszości kryją się zarówno przyczyny o znaczeniu zasadniczym, jak i te praktyczne. Narodowość, z którą pierwotnie związany był obiekt, nie ma znaczenia, jeśli skupia wokół siebie lokalną społeczność i umożliwia badanym atrakcyjne spędzenie czasu. Kluczowa jest wizualna atrakcyjność oraz wartość historyczna i kulturowa obiektu, a nie jego pochodzenie. Zdaniem Polaków należy dbać o zabytki przede wszystkim w celu: zachowania lokalnego dziedzictwa kulturowego (56 procent), rozwoju turystyki regionalnej (46 procent) oraz promocji i utrzymania różnorodności kulturowej. (39 procent).
Wyniki badania potwierdzają rezultaty dwóch wcześniejszych sondaży przeprowadzonych na zlecenie Narodowego Instytutu Konserwacji Zabytków. Pozytywny stosunek do dziedzictwa kulturowego łączy Polaków, nawet jeśli w innych kwestiach są podzieleni. Aż 78 procent badanych uważa, że ochrona zabytków jest ważna dla nich osobiście.
Dbałość o wielokulturowe dziedzictwo Rzeczpospolitej jest ważną częścią misji Narodowego Instytutu Konserwacji Zabytków. Finansujemy prace na nekropolii w Kaliszu-Szczypiornie, gdzie pochowano ukraińskich bohaterów wojny polsko-bolszewickiej. W przygotowaniu jest program wspierania remontów 17 zabytkowych nekropolii żydowskich. NIKZ zlecił także interwencyjną konserwację najstarszego ikonostasu w naszej części Europy odkrytego niedawno w prawosławnej w cerki w Nowoberezowie koło Hajnówki.
Pełny raport można pobrać ze strony: nikz.pl/publikacja/raport-pbs/
Badanie „Stosunek Polaków do zabytków innych kultur na terenie Polski” zostało przeprowadzone przez pracownię PBS w grudniu 2023 metodą CAPI.
